Onze-Lieve-Vrouw met Kind [verdwenen] - Beggaardenstraat, Sint-Katelijnevest 50

Een midden-18de-eeuws madonnabeeld werd naar hier verplaatst van de overzijde, de hoek Sint-Katelijnevest en Israëlietenstraat. Het werd heropgesteld in november 1867 maar verdween bij de latere nieuwbouw.

De Madonna werd volgens Thyssen (1922, p. 103-104) opzettelijk vernield door de niet-katholieke eigenaar, een 'geuzendagbladverkoper' op 14 september 1879 bij de sloop van het oude gebouw. In de plaats kwam het eclectische hoekhuis zgn. 'Gutenberg', gedateerd 1880.

rrchts: de hoek Beggaardenstraat, Sint-Katelijnevest 50 - foto WS, 2002
Links: de hoek Sint-Katelijnevest en Israëlietenstraat - foto WS, 2002

Archief en literatuur:

Archief: Hs1491, [f° 9v°]
Literatuur: Thyssen 1902, p. 118; Thyssen 1922, p. 103-104; Madonna 2002, p. 55-56
Referentie: vkb1.1100

Teksten:

• Kathelijnevest en Beggaardenstraat. Een fraei O.L.V. beeld met Kindje op den arm. Met piramidaal voetstuk, stralen hemel, zonder troon. Dit beeld werdt hier in 1867 in 9_ber geplaatst door P. Van den Base, slotmaker die het zelve op eigene kosten liet herstellen en alhier plaatsen. Het stond vroeger aan den overkant op den hoek der Israelietenstraat en Kathelijnevest. Dit beeld is over de 120 jaren oud. [Hs1491, f° 9v°]
• Kathelijnevest en Beggaardenstraat. - 20. O. L. Vrouwebeeld. - Rond het jaar 1860, werd het beeld van O. L. Vrouw, dat op den hoek der Kathelijnevest en Israëlietstraat stond, aan den rechterkant, als men van de Beurs komt, overgebracht aan de andere zijde der Kathelijnevest, op den rechterhoek der Beggaardenstraat.
  Maria's beeld stond daar, tot eenieders stichting, op een schoon voetstuk, gevormd, door drie engelenhoofdjes, met eene schelp in 't midden.
  Op 14 September 1879, korts na den middag, deed zekere vrije en verlichte geest, een geuzendagbladverkooper, bij de heropbouwing van het huis, dat hij aangekocht had, het beeld in stukken smijten, tot spijt en verontwaardiging der brave geburen. Vóór dat onze kerel dit goddeloos werk ging verrichten, had men hem nochtans voorgesteld het beeld af te koopen; doch hij stond bij de logiebroeders goed aangeteekend en hij moest aan zijne makkers toonen, dat hij voor de papen niet bevreesd was.
  Deze zoogezegde heldendaad heeft den man noch geluk, noch voorspoed bijgebracht, want weinig tijds daarna vond men hem dood liggen achter zijnen toog. Dat zal hij niet voorzien hebben, als hij op den gevel van zijne woning deze spreuk deed beitelen: 'Rien ne me résiste!'. [Thyssen 1922, p. 103-104]
• Anekdotisch, maar even tekenend, zijn de opzettelijke vernielingen aan beelden of het gewoonweg weigeren een oud madonnabeeld in een nieuwe gevelcompositie op te nemen. Niet iedere Antwerpenaar is eind 19de eeuw een voorstander van madonnabeelden in het straatbeeld – en dat blijft zo tot de dag van vandaag. Maar is er tegenwoordig een zekere mate van onverschilligheid te bespeuren, eertijds gold het meer een principekwestie.
  Aan de Sint-Katelijnevest 50 – soms spreekt men van Katelijnevest zonder meer, ook dat is tekenend – werd rond 1880 de pompeuze gevel ‘Gutenberg’ opgetrokken, in een eclectische stijl met een schreeuwerig ideologisch beeldend programma dat verwijst naar drukkunst, vrije meningsuiting ('rien ne me résiste') en misschien naar de vrijmetselarij. Het uit het midden van de 18de eeuw stammende madonnabeeld dat tegen de vroegere gevel hing, kon niet van opzettelijke vernieling gespaard worden: eigenaar De Vettere bleef onverzettelijk toen men in 1879 het beeld van hem wilde kopen. <15>
  <15> Thyssen 1922, p. 103-104; Bouwen 3na, p. 326-327. [Wim Strecker, 'Antwerpen, een Mariaburg?', in: Madonna 2002, p. 55-56]