H. Ignatius van Loyola, portretbuste [verdwenen] - Eikenstraat, Lange Nieuwstraat 66-68
Een gedenkplaat aan de wand van de toegang tot het zuiderportaal van Sint-Jacobskerk (Lange Nieuwstraat) herinnert de actuele bezoeker aan het verblijf van Sint-Ignatius:
"Ignatius van Loyola (Loyola 1491-Rome 1556) - stichter van de Jezuïetenorde - toen student aan de Parijse Sorbonne bezocht Antwerpen in 1529, 1530, en 1531. Hij was te gast - vlakbij op de hoek Lange Nieuwstraat/Eikenstraat - in het huis van de Spanjaard Juan de Cuellar, die in de Sint-Jacobskerk begraven ligt."
Hierboven, het pand uit ca. 1905 op de hoek Lange Nieuwstraat 66-68 en Eikenstraat
Onder: Zicht van de Lange Nieuwstraat ca. 1719 met rechts de Sint-Jacobskerk, ertegenover de Eikenstraat. In de verte de toren van de Kathedraal. Rechts een detail van de hoek met de Eikenstraat. Mogelijk gaat het hier om de voorstelling van de H. Ignatius, maar 'portret' moet dan als een figuur ten voeten uit begrepen worden. (referentie, zie 'iconografie' hieronder)
Iconografie: P.H. Goos, 'Encronologium episcoporum, decanorum et canonicorum Cathedralis Basilicae Marianae Antverpiensis', (handschrift), deel 2 (ca. 1719), f° 103 - EHC: c:lvd:14427748
Literatuur: Thys 1893, p. 287; Thyssen 1902, p. 245-246; Thyssen 1922, p. 184-185
Referentie: vkb1.1725
Teksten:
Lange Nieuwstraat 72 (...) 'hotel della Faille, gen. 'Den Roosencrans' en later 'Sint-Ignatius'.
(…) in de verledene eeuw [18de eeuw] was de voorgevel nog versierd met een borstbeeld van den heilige en een latijnsch opschrift van de volgende beteekenis: Huis gewijd aan den heiligen Ignatius, stichter der Societeit Jesus, die er gastvrijheid genoot. (...)
[Thys 1893, p. 287]
Sint-Jacobsparochie (verdwenen beelden)
Nieuwstraat (lange). — 162 H. Ignatius : Op den hoek der Eiken- en Lange Nieuwstraat, op het huis heden nr 72, stond, nog in de XVIIIde eeuw, een borstbeeld van den stichter der Societeit Jezus. De inwoner van deze huizing deed deze beeltenis plaatsen ter nagedachtenis van den H. Ignatius, die bij hem verbleef; daarom ook werd het huis, dat vroeger den Roosencrans heette, sedert dan Sint-Ignatius genaamd. Desaangaande: 'Notice sur N. Dame de Joie Par le Pere Kieckens' (bladz. 208):
« Jean Cuellar occupait lors de la visite d'Ignace de Loyola en 1529, la maison habité de nos jours Par M. Van Havre....
Au siecle dernier, un buste de St. Ignace decorait encore la façade. On y lisait l'inscription:
S. IGNATIO
S. J. F.
IN HAC DOMO
OLIM HOSPITATO
SAC.
Maison dédiée a St. Ignace fondateur de la Compagnie de Jésus, qui y reçut l'hospitalité. »
In zijne uitgaaf van 1893, (bldz. 287) zegt de schrijver van de : Geschiedenis der straten van Antwerpen :
« In het hotel della Faille, nr 72, hoek der Eikestraat, genaamd den Roosencrans en later Sint-Ignatius verbleef in 1530, bij ridder Jan van Crombach-van de Werve, later burgermeester, Ignatius van Loyola, spaansch edelman, stichter van de order der Jezuieten, in de verledene eeuw was de voorgevel nog versierd met een borstbeeld van den heiligen en een latijnsch opischrift. »
Pater Kieckens heeft gelijk, wanneer hij zegt, dat Jan Cuellar het huis bewoonde tijdens het bezoek van den H. Ignatius: het was als huurling. Jan van Crombach-van den Werve, door M. A. Thys vermeld, was de eigenaar van dit hotel. Jan Cuellar werd er eigenaar van rond 1560, zoo het blijkt uit: 'Histoire de la Compagnie de Jésus d'Anvers', handschrift van den geleerden Pater Droushout, in het O. L. Vrouwekollegie van Antwerpen berustend.
In 1736, werd het voorhuis der onderhavige woning herbouwd in stijl Louis XV, door Baron de Stier, die den eigendom gekocht had. de Stier was niet al te katholiek: het is dus meer dan waarschijnlijk, dat hij bij het herbouwen des huizes het borstbeeld zal doen verdwijnen hebben. Hoe zou hij op zijn huis het beeld geduld hebben van den H. Ignatius die door de ketterij tot alle vermaledijdingen was verwezen?
[Thyssen 1902, p. 245-246]
Sint-Jacobsparochie (verdwenen beelden)
Nieuwstraat (Lange). - 123. H. Ignatius. In de XVIIe en in de eerste helft der volgende eeuw, ontwaarde men een borstbeeld van den H. Ignatius van Loyola op de meesterwoning, welke destijds den hoek der Lange Nieuw- en Eikenstraat vormde. Het opschrift dat men daar ook las:
S. IGNATIO
S. S. F.
IN HAC DOMO
OLIM HOSPITATO
SAC.
leert dat die beeltenis daar gesteld was ter herinnering aan een verblijf aldaar van den stichter der Societeit Jezus.
Het is de E.P. Kieckens, die het feit bekend maakt in zijne verhandeling 'N.D. de Joie', uitgegeven in 1874 en, volgens denzelfden schrijver was Ignatius aldaar, in 1529, de gast van Jan Cuellar, eenen Spaanschen edelman, die dit huis bewoonde. Doch Aug. Thijs, </p. 184> in zijn geschiedkundig werk over de Straten van Antwerpen, (uitgegeven in 1893), beweert dat het ridder Jan van Crombeeck-van de Werve was, die Ignatius de gastvrijheid schonk. Uit jongere navorschingen van wijlen den E.P. Droeshout blijkt thans, dat Cuellar toen dit huis als huurder bewoonde en dat ridder van Crombeeck er de eigenaar van was.
Deze beeltenis moet daar nà 1622 gesteld zijn geweest, aangezien Ignatius eerst in dit jaar heilig verklaard werd en het opschrift reeds van "Sancto" "den heiligen" spreekt.
Bij de heropbouwing van het huis in 1736 door baron de Stir, is dit borstbeeld achtergebleven. (185: 1)
185(1) Dit hotel, later door baron van Havre en graaf della Faille bewoond, heeft over ongeveer een vijftiental jaren de plaats moeten ruimen voor de handelsbureelen die men er thans ziet.
