Onze-Lieve-Vrouw met Kind [verdwenen] - Pompstraat, Steenbergstraat
Op de hoek van de Steenbergstraat en Pompstraat kwam er in 1735 een (eerste) beeld met titel 'Onze-Lieve-Vrouw van Toevlucht'. Het is niet duidelijk om welke voorstelling het gaat. Geen enkele auteur beschrijft het beeld, zelfs de vermelding of het om een Onze-Lieve-Vrouw met of zonder Kind gaat komt niet ter sprake.
Ook iconografische bronnen kunnen niet veel toelichten. De enigste bekende foto ervan is een zicht op de omgeving van omstreeks 1900, de kwaliteit ervan laat niet toe het beeld duidelijk te beschrijven. Het is deze (latere) Madonna die wordt toegeschreven aan Engelbert Pompe (1743-1810).
Wel merkbaar is dat de de sculptuur stond opgesteld onder een getrapte metalen luifel en rustte op een console. Er was een omrand gevelveld en een lantaarn aan een extra sierlijk uitgewerkte lichtarm.
Maria was gekroond en droeg een scepter met de linkerhand. Vermoedelijk droeg ze rechts het (eveneens gekroonde) Jezuskind. Dit zou men uit de foto kunnen opmaken.
Wel geweten is dat er een burengenootschap (confrerie) van bestond met als hoofdman P.F. Wittox. In 1902 moest Thyssen helaas melden dat de verslag- of rekeningboeken voorafgaand aan 1856 ontbraken.
Nog in 1902 was er aan het beeld een opschrift 'Nood zoekt troost. – O Maria, help ons', in 1922 was het niet meer aanwezig.
Amand De Lattin, die in elke uitgave van 'Doorheen Oud-Antwerpen' het beeld opnam, zegt vanaf de eerste naoorlogse editie: 'Al deze gevels van de Steenbergstraat, benevens het O.L.V. beeld werden vernield door een vliegende bom die ook de Pompstraat teisterde'. Werd het beeld mee vernield of niet? Vermoedelijk bedoelde hij dat het beeld de V-bominslag in Wereldoorlog II niet overleefde.
Boven: Historische foto en detail eruit. Sint-Andriesplaats, met doorkijk in Pompstraat en zicht op de Sint-Andrieskerk, ca. 1900. Archief Voor Kruis en Beeld
Onder: De hoek waar de verdwenen Madonna hing, foto WS 2013
Archief: SAA, Pk 2907, Nota's Visschers; HS 1491, [f° 16v]
Iconografie: 'Sint-Andriesplaats, met doorkijk in de Pompstraat en zicht op de Sint-Andrieskerk (situatie na 1890)', ca. 1900, archief Voor Kruis en Beeld; (Een recente contactafdruk van dit glasnegatief, 12 × 9 cm in het FotoMuseum Antwerpen, referentie: C 1976)
Thyssen 1902, p. 232; Thyssen 1922, p. 225; Lattin 1936, p. 371; Lattin 1948, p. 384; Lattin 1955, p. 461
Referentie: vkb1.0290
Teksten:
- OLV van Toevlucht. Anno 1735 opgericht hoek Steenbergstraat en Pompstraat. Hoofdman P.F. Wittox. [SAA, PK 2907, losse nota; Nota's Visschers]
- Steenberg en Pompstraat. O.L.V. van Bijstand. Fraei O.L.V. beeld met troon en effen voetstuk door En. Pompe. [Hs1491, f° 16v°].
- Sint-Andriesparochie (bestaande beelden)
Pomp- en Steenbergstraat. – 135. O. L. Vrouw: Deze O. L. Vrouw werd opgericht in 1735, onder den titel van 'O. L. Vrouw van Toevlucht', waarop het opschrift zinspeelt: 'Nood zoekt troost. – O Maria, help ons.'
Men heeft de rekeningen maar van af 1856, (…). [Thyssen 1902, p. 232] - Sint-Andriesparochie(bestaande beelden)
Pomp- en Steenbergstraat. - 236. O. L. Vrouw. - Deze O. L. Vrouw werd opgericht in 1735, onder den titel van 'O. L. Vrouw van Toevlucht', waarbij het nu verdwenen opschrift. "Nood zoekt troost. - O Maria, help ons".
Men heeft de rekeningen der confrerie slechts sedert 1856, zoodat alle geschiedkundige bronnen, gedurende 120 jaren verzameld, verloren zijn en ons zonder inlichtingen over dit tijdstip laten.
Tijdens de cholera van 1859, in de Oogstmaand, brandde er licht vóór het beeld gedurende omtrent veertien dagen, dag en nacht, opdat O. L. Vrouw de wijk tegen de vreeselijke kwaal zou beschermen.
Jaarlijks betaalt het genootschap zijn aandeel tot het bekostigen der diensten, die wegens de Vereeniging der beelden, in 1864 in St-Andriesparochie gesticht, verricht worden. [Thyssen 1922, p. 225] - Dit beeld werd opgericht in 1735 onder de benaming 'O.L.Vrouw van Toevlucht'. Al deze gevels van de Steenbergstraat, benevens het O.L.V. beeld werden vernield door een vliegende bom die ook de Pompstraat teisterde. [Lattin 1948, p. 384]
