H. Johannes Nepomucenus - Pottenbrug, Minderbroedersrui
J. Verschueren. (1793); gebroeders Kockerols, 1873-1874 - (Beschermd Monument K.B. 8 maart 1940; opgeheven)
Het pijlerbeeld van de H. Johannes Nepomucenus op de Pottenbrug (Minderbroedersrui), een werk van de gebroeders Kockerols [Adolf (1834-1908) & Louis (1826-1893)] uit 1873, werd vernield bij een aanrijding met een vrachtwagen in 1945.
Boven: afbeeldingen van het pijlerbeeld op de Pottenbrug uit de collectie van de Provincie Antwerpen, Dienst Cultureel erfgoed
Archief: Hs1491, [f° 3v°]
Iconografie: Provincie Antwerpen, Dienst Cultureel erfgoed: dossier Onze-Lieve-Vrouwebeelden (bundel, ongenummerde foto’s) + fototheek Provinciale Commissie voor Monumenten en Landschappen, nr. 2-195, negatief PB/P923
Literatuur: Thyssen 1922, p. 268, 280-282; Bouwen 3na (1976), p. 284; stadsbeelden-2001: 209-210, nr. 192
GROBET, N. : "Een onderzoek naar de evolutie van de vrijstaande monumentale sculptuur in het Antwerpse stadsbeeld tot het einde van de 19e eeuw". Ongepubliceerde eindverhandeling K.U. Leuven, 1983. [= grobet-1983): 180-181.
Referentie: vkb1.0578
Teksten:
- Minderbroedersrui, op de wijkpomp. Een zeer keurig staand beeld van den H. Joan_nes Nepomucenus. Ter weerskanten nevens het beeld boven het voetstuk ontwaart men een fraeyen engel in zittende houding, houdende de eene een trompet in de hand en de ander het anker der hoop. Dit beeld stond vroeger op de brug en is vervaardigd door Verschueren J. (B) (B).: Dit beeld versleten zijnde werd in 1873 door een nieuw vervangen vervaardigd door Kockerols. [Hs1491, f° 3 v°].
- Pottenbrug. - 432. H. Joannes Nepomucenus. - Midden dezer plaats, omtrent op de hoogte waar vroeger eene brug over de Minderbroedersrui lag, bevindt zich, waarschijnlijk sinds 1777, eene zware zeshoekige arduinen kolom, waarboven een beeld van den H. Joannes Nepomucenus. Het is bijna zeker dat daar vroeger eene andere beeltenis gestaan heeft, die wellicht het kruisbeeld der Engelsche Beurs, waarover vroeger gehandeld is, vervangen had.
Op den voorkant der zuidnaald ontcijfert men met moeite het volgende jaarschrift:
't beeLt en 't LICht Wort Door WeLDoenDers VerrIght'. - In 1793 werd het oude beeld vervangen door een ander, dat J. Verschueren gebeiteld had; twee engelen, van denzelfden kunstenaar, werden dan ook nevens den heilige geplaatst.
Verborgen in den Besloten Tijd, werd het in 1814 hersteld; doch zestig jaar later onderging het zulke groote schending, dat eene tweede vernieuwing noodzakelijk was. Gemeene kerels hadden, buiten andere beschadigingen, het hoofd van het heiligenbeeld afgeworpen. Dank aan de tusschenkomst van den Eerw. Heer Van Rijn, alsdan onderpastoor in St-Carolus, die eene milde gift aanbracht, kon er den 21 Mei 1874 een nieuw beeld, beitelwerk der gebroeders Kockerols, ingehuldigd worden. - De verzorging van dit beeld was toevertrouwd aan een genootschap, waarvan ons nog rekeningboeken toegekomen zijn. In een dezer registers treft men onder andere eene allerschoonste plaat aan, geteekend door Stallenbergh en verbeeldende den dood van den H. Martelaar der Biecht.
Ziehier als bijdrage tot de geschiedenis der oude Antwerpsche volkszeden eenige, gebruiken, welke door dit genootschap getrouw en lang nageleefd werden. - Jaarlijks hadden er eene of meer bijeenkomsten plaats in het Schermershuis; deze eindigden met een danspartijtje, door vier violisten ingezet. Op het feest werd er steeds eene omhaling gedaan ten voordeele van het genootschap, hetgeen ook geschiedde in de twee missen, die, wegens de leden, op den feestdag van den H. Joannes, in St-Caroluskerk gezongen werden.
- De kamervergaderingen hadden plaats in voormeld lokaal, ook soms in de 'Gulden Poort', waar men steeds, wanneer er rekening was, aan den knaap eene lekkere pint Antwerpsch schonk.
Uit het nog al duistere der rekeningen meenen wij te mogen besluiten: - Dat er jaarlijks driemaal een altaar tegen de kolom van 't beeld werd opgetimmerd:
1° 'Op den dag van Joannes' feest' (17 Mei). Dit blijkt namelijk uit de rekening van 1784, alwaar uitgaven aangeteekend staan "voor het stellen en afdoen van den autaer, - voor 3 clavieren, - voor 6 witte flambeeuwen - aen de knegtiens jongens voor het leenen der zilveren candeleiren op den dag van Joannes - aen leenen van 6 vendels van den autaer - alnog voor 7 vendels - aen wierook - aen stroosel - aen 3 gemaekte blommen voor 't Venerabel, enz." </p.281>
2° 'Op den dag der Schoone Berechting' van St-Carolusparochie. Dit blijkt hieruit, dat men jaarlijks gewag maakt van een kroontje, dat voor de ciborie geofferd werd aan het altaar.
3° 'Op den dag der processie van den H. Scapulier'. Inderdaad, in de rekening van 1823 is er spraak van een kroontje dat men, bij gelegenheid der processie, aan het H. Sacrament offerde aan het rustaltaar. [Thyssen 1922, p. 280-282] - (Pottenbrug). Beelden. Te midden van het pleintje – Pompzuil bekroond door Heilige met lichtarm. Staat ongeveer ter hoogte waar vroeger een brug over de Minderbroedersrui lag. Dagtekent waarschijnlijk van 1777. Het beeld boven de zeshoekige kolom is dit van de H. Joannes Nepomucenes. De pomp werd weggebroken. Op de voorkant der zuil is het volgende jaarschrift gebeiteld: 't beeLt en 't LICht Wordt Door WeLDoenDers VerrIgt. Daaronder een rood gekleurd schildje met het getal 84. (Zuil met beeld werden vernield door een auto-camion in 1945). [Lattin 1948: 183-184]
