Onze-Lieve-Vrouw met Kind - Bogaardestraat, Schoytestraat 40
Toegeschreven aan Walter Pompe (1703-1777), natuursteen (Bentheimer), 140 cm (beeld) — Beschermd monument 21 januari 1987
Beschrijving van het beeld:
De zwierig gedrapeerde Madonna toont aan de passanten haar Kind, dat ze met beide handen ondersteunt. Jezus steunt op haar rechterzijde en rust met een voetje op haar linkerhand. De Verlosser van de wereld houdt in de linkerhand een rijksappel. De kruisstaf, die hij in die hand hield om er de kop van de slang mee te doorboren, is verdwenen. De globe-console is volledig bedekt met wolkjes. De luifel, bekroond door een kruis bovenop een bol, heeft onderaan een cirkelvormige band, versierd met twaalf sterren; aan de luifel hangt een smalle lambrekijn.
Restauratie in 2015:
In 2004 werd de Madonna grondig geïnspecteerd. De aan de muur bevestigde console moest dringend verstevigd worden om het risico op neerstorten te voorkomen. Ook werden oppervlaktebarsten in Maria's mantel opgemerkt. Deze bleken ontstaan te zijn door een verschillende materiaalwerking tussen de natuursteen en de, tijdens de restauratie van 2000, gebruikte kunsthars. Het duurde nog tot 2015 voordat Geneviève Hardy dit beeld onder handen kon nemen. Zij vulde de uitgekapte krimpnaden in de mantel van Maria terug op en schilderde het beeld opnieuw monochroom. Op de wereldbol-console met wolken en omsluipende slang werden de, door erosie ontbrekende vormen, terug aangezet. Het zinken baldakijn werd waar nodig hersteld en herschilderd in bordeauxrood, de oudst weergevonden tint. Beeld, console en luifel werden tenslotte door een felblauw geschilderd gevelveld visueel verbonden. Op 16 oktober 2016 vond Voor Kruis en Beeld uiteindelijk het moment om deze 'blikvanger' in de kijker te zetten met een feestelijke inzegening door EH Mannaerts.
Restauratie in 2000:
Het beeld werd door student Eric Binon van de afdeling Conservatie/Restauratie, Studio Steen, van de Antwerpse Academie gerestaureerd. In 2000 werd het teruggeplaatst op de gevel. De console, de luifel en het gevelveld bleven onbehandeld.
In 1658:
Uit de archief nota's van Visschers en Hs1491 zou een vroeger beeld op die plaats dateren van 1658. De schaarse archiefnota's (Visschers en Hs1491) zijn onbruikbaar om uitspraken te doen i.v.m. het auteurschap van Walter Pompe.
Archief: SAA, Pk#2907, f° 9 (Nota’s Visschers: "Maria Salvatoris ... geplaetst in 1658"; in de kladaantekeningen ook "Mater Salvatoris opgerecht in 1805"); SAA, 1884#1278 (Bouwaanvraag 30-09-1884; Vernieuwen luifel); Hs1491, [f° 16r°]
Iconografie: Archief Gazet van Antwerpen (1974)
Literatuur: Thyssen 1902, p. 227-228; Thyssen 1922, p. 222-223; Bouwen 3nb 1979, p. 450; Schepens 1981, p. 69, 111-113; Madonna 2002, p. 106-107, 137; Madonna 2010, p. 41, 43
Nieuwsbrief Vrienden van de Antwerpse Madonna's: pdfnr. 1, (2002), p. 10; pdfIdem, nr. 2, (2003) 1, p. 15; pdfIdem, nr. 3, (2002) 2, p. 11, 13
Referentie: vkb1.0141
Teksten:
Schuit straat. O.L.V. van Bijstand. Met schoonen troon en effen voetstuk. Dit beeld werd door Walther Pompe vervaardigd in 1705. [Hs1491, f° 16r°].
Sint-Andriesparochie (bestaande beelden)
Bogaerde- en Schoytestraat. - 223. O. L. Vrouw. - Op dien hoek staat een beeld van O. L. Vrouw, onder den titel van 'Moeder des Zaligmakers', toegeschreven aan Walther Pompe.
Het reglement des genootschaps dagteekent van 8 September 1805, maar het beeld is ouder, want in het vijfde artikel wordt gezegd: "Als het beld van Maria wederom op haer voorgaende plaets zal gesteld worden, zullen alle confraters daer in persoon bij zijn...." Het genootschap was zijne overledenen steeds buitengewoon indachtig, want voor elk afgestorven lid werden drie missen gelezen.
De lustige confreers onderhielden, voor de smeer, het volgende reglement, dat wij vonden in het memorieboek:
Art. I. - Als men aen de tafel zal gezeten zijn dan zal den hooftman eenen paternoster en een ave Maria lezen en ider zal hem volgen, als ook naer de maeltijd en vermag er nimand van de tafel te gaen zonder gelezen te hebben op amende van twee stuyvers, en als er imand tusschen het gebed zal spreeken ofte lagchen zal vervallen in de amende van 3 1/2 stuyver .....
Art. II. - Als men zal geroepen zijn op de gestelde uer om te eeten zal er een keers aengesteke worden tot intentie van de heylige Maria en dan vermag er niemand meer in de kamer te smooren op amenden van eenen stuyver .....
Art. III. - Als eenen confrater of masseur met een glas bier uyt de kamer zal gaen amende van 3 1/2 stuyver....
Art. IV. - Als imand van de confraters zoude chokeêre of verwijting, slagen, oft stooten of rusie maken, amende van 7 stuyvers....
Art. V. - Als eenen confrater of masseur zoude vloeke of zweeren amenden van eenen stuyver idere rijs aenstonds te betaelen.
Art. VI. - Als imand onpasselijk oft kwaelijk zouden worden, zij verzocht dit kenbaer te maken om dat sij geenen walg van 't eeten aen hunne medeconfrater en masseurs en komen sij tot het braeken aen de tafel.
[Thyssen 1922, p. 222-223]
Deze Walter Pompe (1703-1777) zou Antwerpen met talloze prachtige barokke madonna's sieren: hoek Bogaerdestraat - Schoytestraat, hoek Huikstraat - Keistraat, hoek Keizerstraat - Prinsesstraat, Vekestraat nr. 13 en Braderijstraat nr. 14. In talloze Antwerpse kerken bevinden zich kunstwerken van deze getalenteerde beeldhouwer, wiens zonen Pauwel-Marten en Jan Engelbert dezelfde artistieke voetsporen zullen drukken. [Schepens 1981, p. 69].
(..). Moeder des Zaligmakers, die onder een knappe ronde troonhemel kan bewonderd worden op de hoek van de Bogaerdestraat en de Schoytestraat (...) [Schepens 1981, p. 111]
