Onze-Lieve-Vrouw met Kind - Borzestraat, Lange Nieuwstraat 13
lindehout met goud en polychromie (beeld), natuursteen (arduin; luifel en console), 130 cm
Tot in 1901 hing deze Madonna aan het hoekhuis schuin aan de overkant van de Lange Nieuwstraat. Bij de overplaatsing werd het beeld hersteld en voorzien van een nieuwe arduinen console en baldakijn in een zwaar decoratieve eclectische stijl.
Na lange verwaarlozing kreeg de wit geschilderde lindehouten sculptuur eind 20ste eeuw een professionele restauratiebehandeling door An Tant, een studente van Ter Kameren. De afname gebeurde eind 1997 en het behandelde beeldhouwwerk kon eind 2003 worden herplaatst. Zij onderzocht het werk grondig en werkte lang aan deze opdracht, maar volgde hierbij de strikte regels voor een museaal te presenteren object. Zo werden oude herstellingen niet hernomen en vervaardigde ze ook geen nieuwe delen bij. Volgens de teruggevonden sporen werkte ze de Madonna opnieuw met goud en polychromie af. <noot 1>
Fier houdt Maria haar goddelijke Kind recht voor zich uit om het aan de voorbijgangers te tonen. Ze ondersteunt hem met beide handen. De oude beschrijving “Jezus steekt de rechterhand hoog op om te zegenen” is vandaag niet meer van toepassing, er is geen rechterarm meer. En ook diens linkerhand ontbreekt. Wat vanuit de restauratie-ethiek een verantwoorde optie kan zijn is in dit specifiek geval betwistbaar. Het blijft een vraag of beelden die nog tot het 'levend' patrimonium behoren van oude herstellingen moeten worden ontdaan, zeker indien die betekenis aanreiken.
<noot 1> Bij de restauratie werd deze Madonna beoordeeld als Mechels werk uit de late 17de of vroege 18de eeuw. Het anonieme negentiende-eeuwse Hs1491 noemt Jan Jos Van der Gucht als maker. Deze Antwerps beeldhouwer is vermeld als Academieleerling in 1776, hij voerde voor de Antwerpse Sint-Andrieskerk werk uit in de jaren 1827 en 1829.
- Archief: Hs1491, [f° 9v°]
- Iconografie: Fierlants 1860 (EHC, K 11889, ‘Monuments civils’, 4, “Nieuwe Beurs na den brand”), zie ook: Goethem 1999, p. 354, 151 (afb. 71); KIK, M066393 (ongedateerd), B029962 (1942); Foto (eind jaren 1990), archief Voor Kruis en Beeld
- Literatuur: Thyssen 1902, p. 325; Thyssen 1922, p. 280; Bouwen 3nb 1979, p. 247; Schepens 1981, p. 182; Tant 2000, p. 44-47; Madonna 2002, p. 137; Avendersteen 2009, p. 71; Madonna 2010, p. 43-44
- Nieuwsbrief Vrienden van de Antwerpse Madonna's: pdfNieuwsbrief nr. 1, (2002), p. 6; pdfNieuwsbrief, nr. 5, (2004) 2, p. 2, 16
Referentie: vkb1.0094
Hieronder: Het te behandelen beeldhouwwerk kort voor de demontage in 1997 - Archief Voor Kruis en Beeld
Teksten:
- Lange Nieuwstraat en Borzestraat. een fraei Maria beeld met kindje op den arm. Met effen voetstuk en troon door Jan Jos Van der Gucht. [Hs1491, 9v°].
- [Sint-Carolus-parochie; Verdwenen (sic) beelden]. Nieuwstraat (lange) en Hochstetterstraat. – 310. O. L. Vrouw: In den loop van 1901, tijdens de vergrootingswerken der 'Banque d'Anvers', werd het hoekhuis der Beurzestraat afgebroken en het Lieve-Vrouwbeeldje waarmede het versierd was werd dan naar den anderen kant der straat overgebracht. Zeer wel hersteld en voorzien van een nieuw voetstuk en eenen nieuwe kap, biedt die houten beeltenis een allerliefst uitzicht. [Thyssen 1902, p. 325].
- Sint-Carolusparochie (bestaande beelden) Nieuwstraat (lange) en Borzestraat. – 431. In het jaar 1901, tijdens de vergrootingswerken der 'Banque d'Anvers', werd het hoekhuis der Borzestraat afgebroken en het Lieve-Vrouwebeeldje, waarmede het versierd was, werd dan naar het hoekhuis n. 13, aan den overkant der straat gevestigd. [Thyssen 1922, p. 280].
- Wat verder, op de hoek van de Lange Nieuwstraat en de Borzestraat treffen we een madonna aan die al even dringend aan restauratie toe is. De beeltenis verkeert gewoonweg in een erbarmelijke staat. Vorige eeuw (19de e) bevond deze Lieve Vrouw, die haar kindje aan de voorbijgangers toont, zich nog op de andere hoek van de Borzestraat. Toen echter de Banque d'Anvers in het begin van deze (20ste) eeuw uitbreiding nam, werd het hoekhuis gesloopt en verhuisde de madonna naar haar huidige plaats. De vereniging Voor Kruis en Beeld neemt het lot van alle Lieve-Vrouwebeelden in de Scheldestad ter harte. Een vijftigtal staat echter onder haar speciale bescherming. De madonna's op de hoek van de Lange Nieuwstraat-Borzestraat en Lange Nieuwstraat-Lange Klarenstraat horen daarbij. Hopelijk vindt Kruis en Beeld de middelen om ze in een nabije toekomst eens flink onder handen te nemen. Het is beslist nodig. [Schepens 1981, p. 182].
