Onze-Lieve-Vrouw met Kind - Handschoenmarkt 4

Onbekende beeldhouwer, natuursteen — Beschermd monument 2 september 1976

Maria, met het naakte Kind op de rechterarm, vertrapt met haar rechtervoet de slang die om de maansikkel kronkelt. Frontaal kijken Maria en Jezus de toeschouwer aan. Jezus leunt hierbij met zijn ellebogen op de schouder van zijn moeder. Enkel Maria draagt een waardigheidssymbool, haar kroon maakt integraal deel uit van de sculptuur.

Over de ontstaansperiode van dit werk is niets geweten, het is voor 't eerst fotografisch geregistreerd door Fierlants in 1860. Bij een restauratie in 1990-1992 door Sander Peters werden meer dan veertig overschilderingen genoteerd. Zo'n dik verflagenpakket wijst op een respectabele ouderdom en is niet in tegenspraak met een situering op het einde van de 18de of begin van de 19de eeuw. Dit door Thyssen onder voorbehoud aan Walter Pompe (1703-1777) toegeschreven werk mist alle kwaliteit van diens oeuvre. Omdat het een stenen beeld betreft zou het ook een uitzondering vormen in de productie van deze in terracotta, hout en ivoor werkende beeldhouwer. Een beeld dat er vormelijk en qua ontstaansperiode mee in verband kan worden gebracht is, de - nooit aan Pompe toegeschreven! - Madonna van de hoek Hopland en Kolveniersstraat (let op het Jezuskind).

Na de afbraak van het oude huis in 1947 werd het beeld in de nieuwbouw herplaatst in een ondiepe nis. Bijzonder artistiek is de dubbele lichtarm in smeedijzer, gevormd door twee bloemenranken waaraan een sierlijke lantaarn hangt (1947). Op de vroegere gevel hing het beeld onder een luifel en was het omgeven met een geschilderd gevelveld.

Archief en literatuur:

• Archief: Hs1491, [f° 3v°]
• Iconografie: KIK: B029983 (1942)
• Literatuur: Thyssen 1902, p. 192, Thyssen 1922, p. 160-161; Bouwen 3na 1976, p. 97; Schepens 1981, p. 69; Beschermd 1990, p. 42; Madonna 2002, p. 142; Madonna 2010, p. 67, 69
• Nieuwsbrief Vrienden van de Antwerpse Madonna's: pdfnr. 16 (2010), p. 16-18, 19
• Referentie: vkb1.0039

Teksten:

• Handschoen merkt. Een zeer fraeie L.V.beeld met Kindje op den arm zyner moeder, staande op een kunstig gebeitelden hemelbol met engelen versierd, en schoon geschilderd verhemelte. [Hs1491, f° 3v°].
• « Handschoenmarkt. – 57. O. L. Vrouw: Op eene schoone geschilderde draperij, prijkt een oud beeldje der H. Moeder Gods, verveerdigd, zoo men zegt, door Walther Pompe. » [Thyssen 1902, p. 192].
• « Handschoenmarkt. – 66. Vlak voor den grooten ingang der hoofdkerk, prijkt een oud beeldje der H. Moeder Gods, vervaardigd, zoo men zegt, door Walter Pompe. Opmerkenswaardig is de dubbele lichtarm, gevormd door twee bloementakken in gesmeed ijzer. » [Thyssen 1922, p. 160-161].
• « In een ondiepe nis tegen de gevel van het huis Handschoenmarkt nr. 4 prijkt een mooie madonna met kindje. Een lantaarn met prachtige dubbele lichtarm in smeedijzer, gevormd door twee bloemenranken, herbergt het onvermoeibare lichtje bij dit zwierige beeld, dat toegeschreven wordt aan de befaamde Walter Pompe. (...).
  De beeltenis van Onze Lieve Vrouw op de Handschoenmarkt is klassiek te noemen. Maria heeft het kind op de rechterarm. Ze staat op de maansikkel. Het huisje, waartegen het beeld in de 18de eeuw werd geplaatst, wordt in 1947 gesloopt en vervangen door een nieuwbouw met trapgevel en loggia.
  In tegenstelling met Onze Lieve Vrouw van de Vijfhoek is de madonna van de Handschoenmarkt wel geklasseerd. Dat gebeurde bij K.B. van 2 september 1976. » [Schepens 1981, p. 69].