Onze-Lieve-Vrouw,
H. Johannes Evangelist
en H. Elisabeth van Hongarije (van Thüringen) - Hoogstraat 15 (Vlaaikensgang, inkompoort)

Onbekende houtsnijder, ca. 1650 (poortomlijsting), hout

De poortvleugel in deze omstreeks 1650 te dateren omlijsting bezit een rijk bewerkte makelaar met drie figuren ten voeten uit. Onderaan kijkt de H. Elisabeth (1207-1231) naar de aan haar voeten liggende bedelaar die zijn arm opricht en een brood van haar ontvangt. <noot 1> Ze is vorstelijk uitgedost, met schoudermanteltje, parelsnoer en geparelde kroon. In de linkerhand draagt ze als patrones van de caritas een stapeltje broden op een boek. In het midden wordt Johannes de Evangelist afgebeeld. Een jongeman, de blik ten hemel gericht en schrijvend in een boek. Boven zijn hoofd spreidt een arend zijn vleugels, het is het vaste attribuut dat hem typeert. Bovenaan staat Maria, ze kijkt neerwaarts en laat haar linkerhand op haar middel rusten. Met de rechterhand drukt ze, als symbool van haar zuiverheid, een lelietak tegen de borst. Hooggeplaatst (in dubbele betekenis), en als enige van de drie figuren, is ze getooid met een nimbus achter het hoofd. Hier de sterrenkrans uit de Apocalyps, met twaalf sterren, waarvan er twee niet zichtbaar zijn. Hij wordt door de engel(enkop) erboven met toegevouwen vleugels omkranst. Ze daalt neer op de apocalyptische maansikkel en vertrapt het serpent (met appel in de muil). De hier voorgestelde 'Onze-Lieve-Vrouw Onbevlekt Ontvangen' is de meest zuivere klassieke uitbeelding die in het Antwerpse straatbeeld is te zien.

Kleinere delen van de sculptuur zijn afgebroken, ze beperken de leesbaarheid niet of maar licht (rechterdeel van Maria's mantel; stapeltje broden). Storend is het verlies van een groot deel van de bedelende figuur onderaan, zodat de handeling van het brooduitdelen nu ontbreekt.

De makelaar werd door de eigenaar in 2020-2021 gerestaureerd en in het blauwgroen geschilderd. Boven fotos voor en na, onderaan detailfotos van de verschillende figuren. 

<noot 1> Op een foto van ca. 1941 in het werkje van Clijmans is de (nu afgebroken) figuur onderaan nog volledig. De meest gedetailleerde informatie is te vinden op de tekening van Jan Jozef Linnig uit 1859 (zie bronopgave hieronder).

Hieronder: detail van de Onze-Lieve-Vrouw, haar hoofd omgeven met een sterrenkrans en in haar rechterhand een lelietak. Helemaal rechts een engelenkopje boven Maria's hoofd. 

Hieronder: H. Johannes Evangelist met arend

Hieronder: H. Elisabeth van Hongarije (van Thüringen) met een stapeltje broden op een boek en de bedelaar aan haar voeten

Archief en literatuur:

• Iconografie: MPM-PK, ‘Album Linnig’, 2, p. 45, inv. 4325 (Linnig 1991, p. 129, cat. 21 - tweede van links); Clijmans 1941, afb. 15 = MPM/PK, PK.MT.04325 | MT 4325
• Literatuur: Thyssen 1902, p. 386; Thyssen 1922, p. 324; Madonna 2010, p. 71
• Referentie: vkb1.1133