Onze-Lieve-Vrouw Onbevlekt Ontvangen - Jan van Lierstraat 6
Onbekende vervaardiger (serieproductie), 1881, cementmortel en polychromie, herplaatst in 1891 — Beschermd monument 10 juli 1984
Dit beeld (en haar voorgangster, een Mariabeeldje dat met een mantel kon worden aangekleed) heeft aan het einde van de 19de eeuw in de nauwe doorgang die de Jan Van Lierstraat toen was, een ware geveldans gemaakt. Het diende viermaal te verhuizen. Eerst bij een straatverbreding en achteraf nogmaals als een hele reeks kleine huisjes gesloopt werd voor een kantoorgebouw. <noot 1>
Maria Onbevlekt Ontvangen houdt de gevouwen handen voor zich op de borst en kijkt voor zich uit, het hoofd, bedekt met een doek, lichtjes neerwaarts, ontvankelijk als ze is voor wat God verlangt. Ten teken van haar uitverkiezing 'onder alle vrouwen' (Luc. 1:42) draagt ze een kroontje van rozenbloemen. Afgezien van haar blik lijkt ze sterk op voorstellingen van O.-L.-Vrouw van Lourdes, maar de ster middenin het bloemenkroontje is uniek.
In de periode mei-juni 2011 werd het beeldhouwwerk door Markus Oudejans in zijn atelier behandeld.
Dit beeld uit 1881 is vermoedelijk geen unicum, hoewel ons vooralsnog geen tweede exemplaar in het Antwerpse is bekend (noot 2). Het is een gietstuk (met wapeningsijzers versterkte cementmortel) dat in de loop der jaren tal van verfbeurten kreeg. Op de laatste lagen waren nog sporen van kleur aanwezig. Na afname van de verweerde verf bleek de algemene toestand bijzonder goed (afgezien van een kleine breuk aan de achterkant van de ronde voetplaat).
Het beeld werd opnieuw polychroom afgewerkt (acrylverf en bladgoud) en kreeg een beschermende satiné-acrylvernis. Ook de nis werd behandeld.
Onzichtbaar was tot dusver de tekst op de cartouche van de voetplaat die Marcus Oudejans kon ontdekken: “IMMACULEE CONCEPTION / 8 DECEMB / 1891”. Deze refereert naar de voorstelling en de specifieke feestdag op 8 december (in verdiepte belettering), maar bevat in opschrift een bijgeschilderd, jaartal 1891. "De datum 1891 op het beeld, verwijst naar de herplaatsing, wat wordt bevestigd door het bouwdossier uit 1891 voor de gevelnis van Jan Van Lierstraat nummer 6." (Jo Braeken - Zie inventaris bouwkundig erfgoed)
noot 1: Aanvankelijk bevond zich aan de oostzijde van deze straat (onpare zijde; het nr. 7 in 1902-1922) een klein Lievevrouwebeeldje dat met een mantel kon worden aangekleed. In 1871 verhuisde dit naar de tegenoverliggende straatwand (pare zijde; tussen de nrs. 2 en 4 in 1902-1922). In 1881 werd het vervangen door een nieuw beeld (de nu gerestaureerde O.-L.-Vrouw Onbevlekt Ontvangen), dat werd aangebracht op het nr. 4, waar het tot in 1891 bleef hangen. In 1891 (cf. inscriptie en bouwdossier van de gevelnis) verhuisde het naar de huidige locatie (nrs. 6-8, in een nis van het nr. 6).
noot 2: volgens de huidige eigenaar (2021) zou een tweede exemplaar zich bevinden bij de grote collectie beelden in café "het Elfde Gebod" aan de hoek Blauwmoezelstraat/Torfbrug
Iconografie: Archief VKB, fotoreeks afdruk glasnegatieven ca. 1884-1902; KIK, B029986 (1942)
Archief: SAA, 1887#959 (Bouwaanvraag 23-06-1887, sloop en nieuwbouw Jan van Lierstraat 2 tot 12); SAA, 1891#1567 (maken van een gevelnis); Hs1491, [f° 9r°]
Literatuur: Thyssen 1902, p. 327-328; Thyssen 1922, p. 273-274 (met foute datering 1894); Bouwen 3nb 1979, p. 115-116; Schepens 1981, p. 221, 223; Madonna 2002, p. 98, 144; Madonna 2010, p. 83
Nieuwsbrief Vrienden van de Antwerpse Madonna's: pdfnr. 17 (2011), 1, p. 19; pdfnr. 18 (2011), 2, p. 4
Referentie: vkb1.0050
Inventaris bouwkundig erfgoed (met aangepaste gegevens na herinventaristatie door Jo Braeken)
Hieronder: detailfoto's tijdens de herplaatsing op 17 juni 2011
Hieronder: Vergelijking van het straatbeeld vandaag met dat van het eind van de 19de eeuw (foto ca. 1884, archief VKB). Het Onze-Lieve-Vrouwebeeld hangt op de scheiding tussen de twee gevels, links (met poserende personen) de nog bestaande dubbele trapgevel (nr. 6). Het detail uit de oude foto toont het huidige beeldhouwwerk dat in 1891 verhuisde naar de nieuw gemetste gevelnis.
