H. Augustinus van Hippo, H. Apollonia, H. Nicolaas van Tolentino - Kammenstraat 73 (vml. Sint-Augustinuskerk)
Bruno Gerrits, tussen 1906 en 1917, natuursteen - Monument 20 februari 1939
De vroegere kloosterkerk (1615-1618) van de paters augustijnen, later parochiekerk Sint-Augustinus en tegenwoordig herbestemd als concertzaal van het Augustinus Muziekcentrum (AMUZ) bezit drie heiligenbeelden aan de gevel. Ze zijn vroeg twintigste-eeuws werk en werden vervaardigd door Bruno Gerrits (1881-1971) in de periode van het pastoorschap van E.H. Cooremans (1906-1924). Op een foto uit 1917 komen ze al voor.
In een nis boven het portaal wordt patroonheilige Augustinus afgebeeld, in bisschopsgewaad en met brandend hart in de rechterhand. Dit beeld is voluit gesigneerd “BRUNO GERRITS“ op de voetplaat rechts vooraan. Op de tweede bouwlaag staan in gevelnissen beelden van twee heiligen die bijzonder in deze kerk werden vereerd, links de heilige Apollonia met een palmtak in rechterhand, ze draagt een nijptang in de linkerhand. In de rechternis de heilige Nicolaas van Tolentino, hij aanschouwt een kruisbeeld in zijn rechterhand en draagt een schedel in de linkerhand.
Bruno Gerrits kapte twee nieuwe beelden voor leeg gebleven nissen en verving een derde, dat van de H. Augustinus, toegeschreven aan Michiel (I) Van der Voort (1667-1737). Een vergelijking met het beeld dat te zien is op de foto van Edmond Fierants uit 1860 toont dat het niet om een 'vernieuwing' ging maar dat Gerrits een ander beeld vervaardigde.
- Augustinus (Tagaste (Noord-Afrika) 354), zoon van de heilige Monica. Aanvankelijk leraar in zijn geboortedorp, later in Rome en Milaan. Amper drie jaar na zijn priesterwijding aangesteld als bisschop van Hippo. Met woord en geschrift ijverde hij voor het ware geloof. Door zijn leven, zijn kloosterregel, zijn stichtingen, maar vooral door zijn geschriften wordt hij beschouwd als een van de grootste lichten van de Kerk. Deze kerkleraar wordt steeds voorgesteld als bisschop met als attribuut een vlammend hart.
- Nicolaas van Tolentino (1245-1305), Italiaans augustijnenmonnik die in zijn werk vooral aandacht schonk aan de zieken, heiligverklaard in 1446. Beschouwd als wonderdoener en eertijds in Vlaanderen een vereerd volksheilige.
- Apollonia (3de eeuw), heilige en martelares, is mogelijk een legendarische figuur. Volgens de traditie werden haar tanden uit de mond geslagen. Ze is patrones van de tandartsen en werd als volksheilige aanroepen bij kiespijn.
Hieronder: Foto Edmond Fierlants (1860), EHC. Vergelijk het huidige beeld van B. Gerrits met het verdwenen werk op de foto van 1860
Hieronder,
het beeld in de linkernis de H. Apollonia
Hierboven: het beeld in de rechternis
de H. Nicolaas van Tolentino
- Archief: Hs1491, [f° 13v°] (enkel H. Augustinus)
- Iconografie: Fierlants 1860 (EHC, K 11889, ‘Monuments Religieux’, 4, “St. Augustinuskerk, Kammenstraat”), zie ook: Goethem 1999, p. 346 (FE35); KIK, F50 (1917)
- Literatuur: Thyssen 1902, p. 313 (enkel H. Augustinus); Thyssen 1922, p. 261 (J. Gerrits); Bouwen 3nb 1979: 130; Ruyssevelt 2001, p. 83 (Bruno Gerrits); Madonna 2010, p. 91, 93
- Aanvullende literatuur: Peeters 1930, p. 51, 53, 186; Tralbaut 1949, p. 357-358; Philippot 2003, p. 55, 57
- Referentie: vkb1.0526 (Augustinus), vkb1.0711 (Apollonia), vkb1.0712 (Nicolaas)
