Onze-Lieve-Vrouw met Kind - Klapdorp 40, Mutsaardstraat
Maria: toegeschreven aan Michiel (I) Van der Voort, ca. 1715-1720, terracotta
Kind: onbekende beeldsnijder, hout. Duif in hout en stralenkrans in verguld hout.
Console in Euville steen: Louis Jacobin, 1923, baldakijn in metaal
De sculptuur is uitgewerkt als een verbonden beeldengroep, de figuren rusten op een basis gevormd door een wolkenconsole met slang, maansikkel en gevleugelde engelenkopjes. Het Jezuskind staat voor Maria, aan haar rechterhand, en doorsteekt met een kruisstaf de lager kronkelende slang. Boven hen, onder de met kruis getopte troonhemel, verzinnebeeldt een witte duif in een stralenkrans de aanwezigheid van de H. Geest. Onder de console hangt een lantaarn aan een decoratieve smeedarm. Hierboven, naast het beeld in haar geheel zien we details van de duif met rode poten, de console, de kroon van Maria en het kind Jezus.
De madonna met kind is 10 jaar geborgen in afwachting dat het hele pand afgebroken en vernieuwd werd. Ondertussen is het door studenten van de opleiding Conservatie/Restauratie, studio Steen aan de Artesis Hogeschool Antwerpen in behandeling genomen onder leiding van Caroline van der Star. Een twintigtal studenten hebben hier gedurende een tiental jaren aan gewerkt en praktisch kennis gemaakt met o.a. materialen, stijlen, restauratiemethoden, ontstaansgeschiedenis. Meer details hierover in de Nieuwsbrief no 27 van 2020.
De ontbrekende rechterhand. Deze is rond de eeuwwisseling 2000 verdwenen en niet bewaard. Via hetzelfde perspectief als een fotograaf moet de stand en grootte van de arm en hand zo goed mogelijk vergeleken worden. Ook de stand van de vingers moet juist zijn ten overstaan van de handpalm van Maria en de lengte van de onderarm. Na het boetseren is een mal gemaakt en zijn hand met onderarm afgegoten in kalkmortel, via een testbank,in de juiste receptuur. na een eerste poging is een academiejaar nadien de hand en arm door een andere studente nog een keer geboetseerd en afgegoten, met een meer bevredigend resultaat. Maria en Kind zijn afgewerkt met een aantal olieverflagen.
En waarom staan Maria en Jezus op loden pootjes op de console ? Water zal eerder verdampen en een minder schadelijk effect hebben op de diverse materialen.
In 2018 werd het teruggeplaatst en in 2019 ingehuldigd. Een sfeerbeeld van de gebeurtenis hiervan zie je hieronder.
Tot in 1922 hing deze groep aan het er tegenoverliggend hoekhuis. Als de wankel geworden console gevaar opleverde voor neerstorten werd het geheel afgenomen en kundig hersteld door Louis Jacobin (1884-1943). Hij sculpteerde een nieuwe wereldbol-console in Euville-steen (gesigneerd en gedateerd 'JACOBIN 1923 ANTW') en zorgde voor de heropstelling aan de gevel van het nr. 40, waar het uit de dominerende slagregen staat. Vermoedelijk werden de luifel en de lantaarn met lantaarnarm ook toen hernieuwd. De armetierige lantaarn van nu is een vervanging uit ca. 1986, toen ook het beeld werd herschilderd. Hieronder: de vroegere situatie op de gevelhoek, voor de nieuwbouw. Maria's rechterhand is nog intact (Foto Coolens nv, uit 1992? - Archief VKB)
Al bij de restauratie in 1922-1923 bleek dat de sculpturen uit divers materiaal waren vervaardigd, een terracotta-Lievevrouw was gecombineerd met een kindje uit eikenhout. Vandaag valt op dat de figuren ook kwalitatief sterk verschillen; het Jezuskind werd gesneden door een minder vaardige hand, zodat enkel het Mariabeeld (twijfelachtig) aan Michiel (I) Van der Voort (1667-1737) zou kunnen worden toegeschreven. Hierbij kan men denken aan of een vervanging van het Kind, of aan een samenstelling (met betekenisverandering?) van latere datum.
- Vlaamse Monumentenprijs (uit Nieuwsbrief no 12 van 2008 pg16), ter info (niet meer actueel)
Onze vereniging diende haar kandidatuur in voor de ‘Vlaamse Monumentenprijs’ 2008 die wordt toegekend door de Vlaamse Overheid. We stelden de volledige werking van onze vereniging voor, met de nadruk op het integreren van oude waarden in een nieuwe omgeving. Concreet namen wij als voorbeeld de Madonna Klapdorp, hoek Mutsaardstraat, een beeld dat zal worden geïntegreerd in een nieuwbouwproject.
Architect Bart Van de Velde bezorgde ons een gevelte- kening van het nieuwbouwproject op de hoek Klapdorp en Mutsaardstraat. In 2007 werd hier bij de sloop van het hoekpand een historisch Madonnabeeld afgenomen, het geheel (beeld, luifel en console) zal - op uitdrukkelijk verzoek van Voor Kruis en Beeld - in de nieuwbouw worden herplaatst.
- Iconografie: KIK, B029985 (1942)
- Archief: Hs1491, [f° 5r°]
- Literatuur: Thyssen 1902, p. 299; Thyssen 1922, p. 58, 278; Bouwen 3nb 1979, p. 177-178; Schepens 1981, p. 198; Madonna 2002, p. 149; Madonna 2010, p. 105
Nieuwsbrief Vrienden van de Antwerpse Madonna's:pdfnr. 1, (2002) 2, p. 9; pdfnr. 9 (2006) 2, p. 13; pdfnr. 10 (2007) 1, p. 13; pdfnr. 12 (2008) 1, p. 16; pdfnr 27 (2020) 1, p.9-13. Dit laatste artikel geeft alle details over de jarenlange restauratie door de academie onder leiding van Caroline van der Star. - Aanvullende literatuur: Tralbaut 1949, p. 356-357
- Referentie: vkb1.0285
Hieronder: Diverse fases in de conservatiebehandeling, stockage in het atelier in een beschermkist, Maria heeft haar rechterarm niet meer;
Verfafname en demontage van de gebroken delen.
