Onze-Lieve-Vrouw met Kind - Lange Gasthuisstraat 45 (Elzenveld: kapel)

Huibrecht Van den Eynde (toegeschreven), ca. 1630, Avendersteen (en kopie in kunststof) - Monument 25 maart 1938 

In de bekronende nis van de inkompoort van de kapel van het Sint-Elisabethgasthuis, toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw, staat een van de schaarse zittende Antwerpse Madonna's opgesteld.

Jezus, staat op het linkerbeen van zijn moeder en kijkt de beschouwer frontaal aan. Hij wordt door een ietwat dromerig kijkende Maria zacht met haar linkerhand gesteund.

Het beeld kan aan Huibrecht Van den Eynde (1591-1661) worden toegeschreven, en wijkt net als zijn 'Faustinagroep' al even erg af van de traditionele Madonna's. Door zowel het gebrek aan concrete religieuze verwijzing als aan referenties naar een hogere status (enkel de context is bepalend; heiligheidkenmerken of koninklijke realia komen niet voor) lijkt het een voorbode voor de latere profane voorstellingen van moeder en kind. Toch zou oorspronkelijk Maria een scepter hebben vastgehouden; <noot 1> dat cruciale element ontbreekt vandaag.

In de jaren 1981 en volgende werd de sculptuur behandeld door Gerrit Van den Heuvel, huisrestaurator van het Antwerpse OCMW, in overleg met het KIK (Brussel). Een kopie in kunststof zou vanaf dan het nisbeeld vervangen, het origineel staat binnen opgesteld, in het zijportaal van de kapel.

• <noot 1> "In een nis ... is O. L. Vrouw gezeten, met den scepter in de rechterhand; haar hoofd is licht gebogen; haar linker hand houdt het rechtstaande Kindje Jezus vast wiens lichaam in profiel is voorgesteld, terwijl het hoofd naar voor is gewend." (AOK 1944-1945, p. 58, nr. 32).

Boven: de replica in de nis boven de kapeldeur (achter een gaas voor duivenwering)

 Hierboven: het origineel, nu binnen opgesteld in het zijportaal van de kapel

Archief en literatuur:

• Archief: Hs1491, [f° 48v°]; Maagdenhuismuseum, inv. A.402 (O. L. Vrouw)
• Iconografie: KIK, A82603, B88139 (1945), X005266 (2006, in interieur)
• Literatuur: Thyssen 1902, p. 353; Thyssen 1922, p. 292; AOK 1944-1945, p. 58, nr. 32; Bouwen 3nb 1979, p. 236; Madonna 2002, p. 153; Madonna 2010, p. 129, 131
• Referentie: vkb1.0294