Onze-Lieve-Vrouw Onbevlekt Ontvangen - Minderbroedersrui, Minderbroedersstraat 15-19
Geneviève Hardy, 2007, natuursteen
Op de hoek Minderbroedersrui en Minderbroedersstraat werd in 1856 een natuurstenen beeld van Onze-Lieve-Vrouw 'Onbevlekt Ontvangen' geplaatst, vervaardigd door beeldhouwer Jan Van Arendonck (1822-1881). Een (ongesigneerde) kunstenaarstekening, gevoegd bij de bouwaanvraag uit 1855, toont ons hoe het werd geconcipieerd. Onder de in een wolk verschijnende zinnebeeldige duif staat Maria, gekroond en met de handen ontvankelijk geopend, op een console met immaculatasymboliek. De wereldbolconsole rust op een wolkendek, onder Maria's voeten zijn een maansikkel en de om de aarde sluipende slang present. Twee aanleunende engeltjes spannen een wimpel met een gesuggereerd (of onleesbaar) opschrift. Het linkse draagt een lelietak, het rechtse een ster. <noot 1>
In 1902 wordt het door Thyssen vermeld, die rept evenwel niet over de H. Geest of de console. <noot 2> Het hoekhuis werd ingrijpend verbouwd in 1913 e.v. en op de nieuwe gevel kwam (volgens Thyssen 1922 <noot 3>) een nieuwe Immaculata, onder een zinnebeeldige duif, op een console met “engelenhoofdjes”… Latere foto's laten duidelijk een H. Geest en de console met twee engeltjes (met kop, lichaam en vleugels) zien, zoals in 1855 werd geschetst door Van Arendonck.
Bij gebrek aan duidelijk iconografisch materiaal voor de periode 1856-1902, kan voorlopig enkel aangenomen worden dat mogelijk in 1913-1914 een Mariabeeld werd vervangen, maar het bijwerk gewoon herplaatst werd op de nieuwe gevel. (Tenzij men omstreeks 1913-1914 pas voor 't eerst het hele concept van Van Arendonck zou hebben gerealiseerd… Het is vrij onwaarschijnlijk dat dit onvermeld zou zijn gebleven).
Door vorstschade, vermoedelijk in de winter 1981-1982, viel dit tweede beeld met haar console stuk. Enkel het bijwerk van duif met stralenkrans bleef aanwezig. Dat vervangende beeld oogde in grote lijnen naar het concept, maar kende duidelijk een andere positie van Maria's armen. Bij Van Arendonck waren ze (eerder fier) hoog geheven, bij het andere licht gespreid en (meegaand) naar beneden gehouden.
In 2006-2007 zou Geneviève Hardy zich op de tekening van Van Arendonck (en niet de foto's van het tweede beeld) baseren om een nieuw natuurstenen beeld te kappen. Ze volgde in overgrote lijnen de schets - zeker wat betreft de positie van de armen en handen - maar bracht kleine persoonlijke accenten aan. Maria's simpele puntige kroon werd een rozenkrans, maar de ster en leliesymboliek bij de engelen bleef achterwege. Op de nieuwe wereldbolvormige console, iets slanker dan de vorige, spannen de twee aanleunende engeltjes ook een wimpel, hij bleef wel onbeschreven. Tenslotte is de Mariafiguur is nu meer naar de ruizijde gekeerd, de meest duidelijke zichthoek voor het beeld. We zien een foto van de inhuldiging en tijdens de werken in haar atelier.
Tenslotte een foto van het vroegere beeld, dat reeds een aanpassing was van het beeld van Jan Van Arendonck. Merk de licht gespreide naar beneden gehouden handen.
• <noot 1> In het uit het ca. 1868-1886 daterende Hs1491 wordt het beeld beschreven als “Minderbroeders rui en Minderbroederstraat. O.L.V. onbevlekte ontvangenis. O.L.V. met het Kind op haren arm. Steunende op een fraei engelen voetstuk. Zonder verhemelte. Vervaardigd door J. Van Arendonck.” Dit is een zo contadictorische vermelding - Onbevlekt met Kind! - dat er niet kan op betrouwd worden. (Hs1491 [f° 3v°]).
• <noot 2> “In 1856, werd aldaar op kosten van de geburen een Mariabeeld geplaatst, ter nagedachtenis van de afkondiging van het geloofspunt der Onbevlekte Ontvangenis. Jan Van Arendonck beitelde hetzelve.” (Thyssen 1902, p. 333).
• <noot 3> “... Over eenige jaren verdwenen hoekhuis en beeld, en eene prachtige woning rees er op. De bewoner kwam op het gelukkige gedacht een nieuw beeld op te richten: eene Onbevlekte Ontvangenis, in witten steen, overlommerd door eenen H. Geest in gouden stralenkrans, op eenen wereldbol, met engelenhoofden en den groet ‘Ave Maria’” (Thyssen 1922, p. 279).
Archief: SAA, 1855#83 (Bouwaanvraag 01-02-1855; Standbeeld; Ch. Legrelle); SAA, 1913#4075 (Bouwaanvraag 17-07-1913; Arnou voor Lemineur; Huizen afbreken); SAA, 1913#4102 (Bouwaanvraag 23-07-1913; J. Arnou, voor E. Lemineur; Burelen bouwen); Hs1491, [f° 3v°]
Iconografie: KIK, B29982 (1942); Foto archief VKB, ongedateerd (jaren ca. 1970-1980)
Literatuur: Thyssen 1902, p. 333; Thyssen 1922, p. 279; Bouwen 3nb 1979, p. 338; Schepens 1981, p. 175-176; Madonna 2010, p. 159
Nieuwsbrief Vrienden van de Antwerpse Madonna's: nr. 7, (2005) 2, p. 13; nr. 12, (2008) 1, p. 6-7
Referentie: vkb1.0590
