Onze-Lieve-Vrouw, Moeder van Smarten (O.-L.-Vrouw van de Eenzaamheid; Nuestra Señora de la Soledad) - Pieter van Hobokenstraat 9
Beeldsnijder onbekend, 1691 (?), lindehout en polychromie
Gevelrestauratie in 2016:
In augustus 2016 werd de gevel van het pand geschilderd. De vitrinekast en lantaarn werden toen niet in de werken opgenomen.
Restauratie in 2006:
In 2006 werd de sculptuur door ART <noot 2> behandeld. Het lindehouten beeld is zoveel als mogelijk van latere overschilderingen ontdaan en teruggebracht naar de oudste (originele?) kleurstelling. De glazen toonkast kreeg vooraan ontspiegeld glas.
Historiek van het beeld tot 1956:
Na de opheffing van het klooster werd het beeld bij een pater miniem in de Eikenstraat bewaard. In 1823 werd het op de gevelhoek Meir en Kolveniersstraat aangebracht. In 1901 verhuisde het naar de tuin op het actuele adres (toen Home Marie-Josée) tot in 1956. In dat jaar werd het aan de voorgevel in haar vitrinekast geplaatst.
Een prentbriefkaart uit ca. 1920-1930 toont hieronder de opstelling van het beeld in de tuin. (verz. WS)
Historiek van het beeld tot 1798:
Tot hun uitdrijving in 1798 stond dit beeld in het Jezus-Mariaklooster van de paters miniemen op de Meir. Oorspronkelijk is het beeld een relict uit de periode dat Spaanse militairen in de Antwerpse Citadel en de talrijke Scheldeforten gelegerd waren. Het behoorde toe aan de Broederschap van 'Nuestra Señora de la Soledad'. Deze devotie voor 'Onze-Lieve-Vrouw van de Eenzaamheid' <noot 1> werd in 1643 in de miniemenkerk opgericht als Antwerpse dochter van de gelijknamige koninklijke broederschap in Madrid. In 1691 verleende bisschop Van Beughem een aflaat voor een eigen gebed van de broederschap en werd een processie ingesteld waarin een beeld van de 'Bedrukte Moeder' werd meegedragen. Vermoedelijk is het huidige beeld dit processiebeeld.
Maria, het gelaat geheel ingekapseld in de bruine mantel die ook haar lichaam geheel bedekt, zit geknield, met gevouwen handen, het gezicht bedroefd neerwaarts gericht. Een grote paternoster hangt over haar schouders. Het groene voetstuk, de bodem van de Calvarieberg, is met bloemmotiefjes opgefleurd. Dit accent op Maria's eenzame lijden is typisch Spaans.
<noot 1> Floris Prims gebruikt de benamingen ‘Onze-Lieve-Vrouw der Verlatenheid’ en ‘Beata Mariae de Solitudine’.
<noot 2> A.R.T., Articon Restauratie Technieken, Etienne Mahieu.
Archief: Hs1491, [f° 13r°]
Iconografie: Prentbriefkaart, ongedateerd, verz. Wim Strecker
Literatuur: Mertens Torfs 6, p. 522-524; Thyssen 1902, p. 244-245; Thyssen 1922, p. 183-184; Prims 1948, p. 136-140 (p. 139); Prims 1951, p. 69, 71 (‘Aalmoezeniers der S. Philipsschans’); Lattin 1955, p. 232; Bouwen 3nb 1979, p. 397; Schepens 1981, p. 217, 219, 221; Madonna 2002, p. 162; Madonna 2010, p. xx
Nieuwsbrief Vrienden van de Antwerpse Madonna's: nr. 5, (2004) 2, p. 6, 16; Idem, nr. 6, (2005) 1, p. 6; Idem, nr. 9, (2006) 2, p. 5-6; Idem, nr. 10, (2007) 1, p. 3
Extra literatuur: M.N. Ubarri, T. Michielsen, A. Beke en K. Janssen, 'Onze-Lieve-Vrouw der Eenzaamheid van Antwerpen', Voor Kruis en Beeld vzw, Antwerpen, 2010.
Referentie: vkb1.0124
