Voor ‘Voor Kruis en Beeld’ was Erfgoeddag 2021 met als thema: DE NACHT een groot succes. Alain Cols, onze secretaris en ervaren gids in Antwerpen, nam ons virtueel mee op een 3 km lange wandeling langs veertien mooi verlichte Madonna’s (zie kaart). Tijdens deze wandeling vertelde hij ons over de symboliek in de beelden, over de kunstenaars die ze maakten, over de gebruikte materialen en over de conservaties/restauraties door professionele restaurateurs. Maar niet alleen de beelden op zich kwamen aan bod. Ook leerden we de over de calvaries, de Maria-processies en de woelige periode in onze geschiedenis tijdens de welke Mariabeelden verboden waren. 

We verzamelden op de Grote Markt voor het eerste beeld van onze wandeling. Het is de Madonna van Loreto (1) die op de gevel van het Stadhuis prijkt. Met haar lange haren en haar grote gestalte (bijna 4 meter hoog) overschouwt ze de activiteiten op de Grote Markt. Niet ver van haar, op de hoek van de Grote Markt en de Wisselstraat staat de volledig witgeschilderde O.L.V. van de Vijfhoek (2). Dankzij het lichtplan dat het stadsbestuur de voorbije jaren uitwerkte, worden beide beelden ’s avonds sfeervol én energiezuinig verlicht. We wandelden de Grote Markt verder op tot aan de kruising met de Torfsbrug. Daar staat O.L.V. op de Tromp (3), genoemd naar het pand waarop ze aangebracht is. Bijzonder aan dit beeld is dat het geplaatst is in een uiterst decoratief kapelletje mét lantaarn. Op het einde van de Grote Markt sloegen we linksaf, de Lange Koepoortstraat in. Op de hoek met de Jerusalemstraat staat een Madonna met Kind (4) op de linkerarm. Vooral de grote globe-console omgeven door de gevleugelde symbolen van de vier evangelisten is opmerkelijk. Het beeld is overluifeld met een metalen koepel en bezit een decoratieve lichtarm met lantaarn. We wandelden verder, de Minderbroedersrui over en het Klapdorp op tot aan de nieuwbouw op het kruispunt met de Mutsaartstraat. In 2018 werd hier, na 10 jaar afbraak en bouw van het pand, de Madonna met kind (5) teruggeplaatst. Studenten van de opleiding Conservatie/Restauratie, studio Steen aan de Artesis Hogeschool Antwerpen hadden ondertussen olv Caroline van der Star het beeld onder handen genomen. We vervolgden onze wandeling tot aan de calvarie (6) op de Paardenmarkt 109. Deze calvarie werd door Geneviève Hardy gerestaureerd tussen 2017 en 2020. Sinds mei 2020 pronkt het terug in de tuin van de pastorie. Een belichting van onderuit wekt ’s avonds de aandacht van voorbijgangers. We sloegen rechtsaf de Rodestraat in en dan links de Vekestraat in tot aan de Ossenmarkt. Daar staat op de pomppijler een tedere Madonna (7), subtiel verlicht door een decoratieve lantaarn die bevestigd is aan de pijler. Van de Ossenmarkt liepen we recht de Pieter van Hobokenstraat. Daar vinden we achtereenvolgens de Nuestra Senora de la Soldedad (8), de O.L.V. met kind als onderdeel van de stripmuur in de Paradijsstraat (9) en de terracotta geschilderde Madonna op de hoek met de Princesstraat (10). Deze laatste Madonna werd in 1999 door Kim Raymakers gerestaureerd en in 2020 herschilderd door Dirk Lenaerts. Hier hangt ook de medaille van de Europa Nostra-prijs, die Voor Kruis en Beeld ontving voor zijn algehele werking. We vervolgden de Princesstraat tot aan de Korte Klarenstraat, die we rechts indraaiden tot aan de hoek met de Pruynenstraat. Hier staat de meest eigentijdse Madonna van de stad (11). Het is een beeld van 2009, gecreëerd door beeldhouwer-restaurateur Jeroen Vercruysse. We gingen verder de Pruynenstraat in tot aan de Korte Nieuwstraat, waar we links afsloegen en dan rechtsaf de St-Nikolaasplaats op. Hier staat centraal de grote kindervriend Sint-Nikolaas onder het toeziende oog van een O.L.V. met Kind (12).  Van de St-Nikolaasplaats liepen we verder naar de Suddermanstraat 22 (13). Na een ingrijpende renovatie van de gevel in 2004 werd de madonna in al zijn eenvoud teruggeplaatst, zonder console, sterren of mozaïek. Enkel twee zijdelings geplaatste spots verlichten het beeld. We wandelden de Suddermanstraat uit en de Eiermarkt over tot op de Groenplaats. Hier bevindt zich, in de nabijheid van de Kathedraal, toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw ten-hemel-opgenomen een madonna met gelijke naam (14). Dit beeld, dat in 2004 door Geneviève Hardy behandeld werd in opdracht van de eigenaar, is teven het laatste beeld van onze wandeling.

Klik op de beelden hieronder als je ze groter wil bekijken.