In het hart van onze binnenstad sieren prachtige Mariabeelden de straten en houden zij ons erfgoed levend. Maar achter deze schoonheid schuilt vaak een complex en minutieus restauratieproces.
Soms wachten we te lang met een restauratie, waardoor de schade groter wordt en het herstel ingewikkelder. Tijd, kosten, vergunningen en de beschikbaarheid van gespecialiseerde restaurateurs spelen allemaal een rol. Maar als we dan de stap zetten, is het indrukwekkend om te zien hoeveel vakmanschap, creativiteit en geduld erbij komt kijken.
Op 18 maart kregen wij met een tiental leden de kans om een kijkje achter de schermen te nemen in het restauratie-atelier van Noortje Cools in Kallo/Beveren (foto 1). Noortje is Master in de Conservatie-Restauratie en praktijkassistente aan het afdeling Erfgoed van de Universiteit Antwerpen. Momenteel werkt ze aan het beeld van de Begijnenstraat 65-67, een technisch én artistiek uitdagend project.
Het beeld van Maria vertoont duidelijke barsten. Het bovenste deel van Jezus’ armpje is nog verbonden met Maria, maar de rest moest zorgvuldig worden gedemonteerd voor een grondige restauratie (foto 2 & 3). Dit Mariabeeld is gemaakt van Avendersteen, een Noord-Franse kalksteen. Deze kalksteen heeft een fijne korrelstructuur, wat hem enerzijds zacht en goed bewerkbaar maakt, maar anderzijds ook kwetsbaar voor verwering. Een goede bescherming is daarom essentieel. Door de eeuwen heen werden deze beelden vaak opgefrist met witkalk, vooral ter voorbereiding op de jaarlijkse processie. Dit bood bescherming, maar verdoezelde ook veel details. Nu de vele lagen witkalk zorgvuldig worden verwijderd, komt Maria’s kapsel weer tevoorschijn, zij het zwaar gehavend.
Niet alleen het beeld zelf, maar ook de omlijsting vraagt om liefdevolle aandacht. De console is eerder al door Noortje vernieuwd (foto 4) en herplaatst, en ook Maria’s kroontje wordt hersteld (foto 5). De grootste uitdaging is echter de baldakijn, oorspronkelijk van zink (foto 6). Hoewel dit materiaal bestand is tegen corrosie, slijt het na verloop van tijd en wordt het flinterdun. Grote gaten in de baldakijn worden daarom opgevuld met glasvezelversterkt polyester en daarna glad afgewerkt.
Tot slot vormt de globe bovenop de baldakijn letterlijk de kroon op het werk (foto 7). Deze wordt opnieuw vervaardigd en, zoals het hoort, bekroond met een prachtig verguld kruisje.
Dit project illustreert hoe veelzijdig en waardevol restauratiewerk is. Van steenbewerking tot schilderkunst, van metaalrestauratie tot polychromie – vakmanschap en passie komen samen om dit erfgoed te behouden. Hoe bijzonder is het dat deze ambachten zo dicht bij huis worden ingezet, voor onze gemeenschap?
Laten we deze kunst blijven koesteren, zodat toekomstige generaties kunnen blijven genieten van erfgoed dat niet alleen het oog, maar ook het hart raakt.
