Onze-Lieve-Vrouw ten-hemel-opgenomen [verdwenen] - Boterhamstraat, Klapdorp 129
Toegeschreven aan Walter Pompe (1703-1777)
In de 18de eeuw was op deze hoek een beeldengroep aanwezig met Maria, engelen en cherubijnenhoofdjes, die boven de wijkpomp was aangebracht.
Naar alle waarschijnlijkheid kan dit beeldhouwwerk geïdentificeerd worden met het in de loop van de 19de eeuw op de hoek van Klapdorp 129 en Boterhamstraat bestaande Onze-Lieve-Vrouwebeeld, zoals beschreven in het Hs1491 (zie hieronder).
Nog in het derde kwart van de 19de eeuw was het beeldhouwwerk er aanwezig, maar in 1888 werd het afgenomen en niet herplaatst op de nieuwbouw. In hetzelfde jaar gebeurde een aanvraag voor het herplaatsen van het Onze-Lieve-Vrouwebeeld 'en aanhorigheden' op de hoek van de Hoornstraat en Varkensmarkt nr. 5. Omdat dit beeldhouwwerk blijkbaar niet in een gevelnis kon worden aangebracht, zoals algemeen verordend door het stadsbestuur, ging deze verplaatsing niet door: het College van Burgemeester en Schepenen weigerde de aanvraag op 30 maart 1888. Bovendien werden afschriften hiervan bezorgd aan de politie en de hoofdingenieur van stadswerken 'tot nazicht en handhaving'.
Twee decennia later vermeld Thyssen (1922) dat het werk (of delen ervan?) werd overgebracht naat de tuin van de pastorie van Sint-Paulus, aan de Sint-Paulusstraat 8; vermoedelijk betreft het foute informatie, net als de toeschrijving aan Gaspard Moens (zie lager).
Jacobus Van de Sanden (1726-1799) vermeld dit werk als de "Onbevlekte Ontfangenis boven de pomp op de Peerdemerkt" bij een opsomming van de door hem gekende beelden van Walter Pompe (1703-1777) die in Antwerpen waren te zien. In het anonieme handschrift Hs1491 wordt dit verdwenen beeld ook op diens naam gezet. Thyssen evenwel vermeld het als een werk van de Antwerpse beeldhouwer Gaspard Moens (1698-1762), die een generatie vroeger dan Pompe werkzaam was.
Meer dan waarschijnlijk heeft Thyssen twee werken verwisseld. Een aan Gaspard Moens toegeschreven Madonna ven de oude kapucijnenkerk aan de Paardenmarkt verhuisde bij de nieuwbouw naar de aanpalende pastorie, net naast het tuintje tussen kerk en pastorie.
Archief: SAA, PK 173/2, f° 446 (Jacobus Van der Sanden, handschrift 'Oud Konst-Tooneel van Antwerpen', ca. 1771); Hs1491, [f° 5r°]
Archief: SAA, 1888 # 182; Klapdorp 129, hoek Boterhamstraat, aanvaag dor J.B. Royers voor Helleman tot volledig verbouwen (nieuwbouw), vergund 24/02/1888
Archief: SAA, 1888 # 338, aanvraag tot herplaatsen 'Madonna' hoek Hoornstraat en Varkensmarkt; geweigerd 31/03/1888
Iconografie: niet bekend
Literatuur: Thyssen 1902, p. 278; Thyssen 1922, p. 235; Madonna 2002, p. 118 (Jacobus Van der Sanden over Walter Pompe)
Referentie: vkb1.1075
Teksten:
Jacobus Van der Sanden (1726-1799) in het handschrift 'Oud Konst-Tooneel van Antwerpen' (ca. 1771) over 'Walter Pompe' (SAA, PK 173/2, f° 446) — Met dank aan Claire Baisier voor het bezorgen van de transcriptie (20/04/2004) van deze pagina:
"Hier op de Peerdemerkt, aen bruggen, poort en straeten, door zijn hand belden staen, als openbaer cieraeten. Tot meerder eer van God: tot lof der Moeder-Maegd, dat zoo tot spiegeling, als glans der konst behaegd. Namentlijck de Onbevlekte Ontfangenis boven de pomp op de Peerdemerkt. […].
[zie ook: Madonna 2002, p. 118]
---------
Klapdorp en Boterhamstraat. O. L. V. hemelvaart. De Heilige maagd op wolken gevoerd - en door een frayen engel met eenige cherubijnen hoofdjes ondersteund - stijgt hemelwaarts. Van boven komt een engel nedergedaald om de H. Maagd te kroonen. Dit kunst stuk staat onder eene pragtigen troon - en is vervaardigd door Walther Pompe.
[Hs1491, f° 5r°].
---------
Sint-Paulusparochie (verdwenen beelden)
Klapdorp en Boterhamstraatje. – 212. O. L. Vrouw: Het aldaar verdwenen beeld werd verveerdigd door G. Moens. Een engel hield de koningskroon boven Maria's hoofd.
[Thyssen 1902, p. 278]
---------
Sint-Paulusparochie (verdwenen beelden)
Klapdorp en Boterhamstraatje. – 277. O. L. Vrouw: – Het aldaar verdwenen beeld was een kunstwerk van G. Moens, het verbeeldde Maria's Hemelvaart. Het versiert nu den hof der pastorij van St-Paulus.
[Thyssen 1922, p. 235]
