- Inventarisnummer: 1.0067
Onze-Lieve-Vrouw met Kind - Klapdorp 93
Beeldhouwer onbekend, 18de eeuw (?), terracotta, geschilderd
Oorspronkelijk stond dit beeld op een pomp aan de overkant van de straat. Bij de sloop daarvan, in de tweede helft van de 19de eeuw, liet een eigenaar het beeld tegen zijn gevel aanbrengen. Het wordt historisch vermeld als 'Moeder des Zaligmakers' en is een voorstelling van 'Onze-Lieve-Vrouw Medeverlosseres'.
Maria, staande op de maansikkel, draagt het Kindje op de rechterarm en kijkt neerwaarts naar de voorbijganger. Met beide armpjes steekt Jezus een kruisstaf door de slang aan haar voeten. Deze kronkelt zich rond de wereldbol die geflankeerd wordt door een cherubijn rechts.
De globe die als console fungeerde wordt hier nogmaals ondersteund door een console met gestileerde bladeren. De buitenmaatse troonhemel heeft onderaan een halfcirkelvormige band, versierd met meer dan een dozijn sterren, en daaronder een lambrekijn. Aan de opstaande ring bovenaan prijkt een mini-banderol.
De lantaarn ontbrak maar werd herplaatst en het beeld zelf werd in 2005 door de eigenaar gereinigd. Eind april 2009 startte een grondige behandeling van beeld en luifel. Bij de verfafname bleek de aangezette rechterhand van Maria bijzonder fijn uit hout te zijn gesculpteerd. Zie foto's hieronder.
In november 2020 werd het beeld opnieuw gerestaureerd door david Natidze. Foto boven
Archief: Hs1491, [f° 5r°]
Literatuur: Thyssen 1902, p. 282; Thyssen 1922, p. 58, 240; Bouwen 3nb 1979, p. 176; Schepens 1981, p. 196, 198; Madonna 2002, p. 149; Madonna 2010, p. 103
Nieuwsbrief Vrienden van de Antwerpse Madonna's: nr. 1 (2002), p. 9; nr. 7, (2005) 2, p. 13
Persknipsel: pdfBénédicte Van Paeschen, "Georgische beeldhouwers restaureren Mariabeeld aan gevel op Klapdorp. Kindje Jezus heeft eindelijk weer haartjes op zijn hoofd", 'Gazet van Antwerpen', 13 mei 2009
Referentie: vkb1.0067
Hieronder:
Foto's uit 2009 bij de restauratie (opnamen door Chantal Sillius, mei 2009) met de houten linkerhand van Maria (foto WS 2009).
- Soort beeld: Onze-Lieve-Vrouw met Kind
- Is er een beheersplan: Ja
- Plaatsing jaartal: 18de eeuw
- Sector: Klapdorp
- Inventarisnummer: 1.0125
Onze-Lieve-Vrouw met Kind - Korte Noordstraat, Predikerinnenstraat 9
Beeldhouwer onbekend, 18de eeuw (?), terracotta, geschilderd. Het beeld werd in 2019 volledig hersteld na een ongeluk met een werfkraan. Het werd in sept 2019 herplaatst.
De moeder-kindrelatie wordt hier weer op een eigen wijze weergegeven. Maria en het Kind op haar linkerarm kijken elkaar aan en het Kind met de armpjes omhoog lijkt te kraaien van plezier. Maria draagt de koninklijke attributen van kroon en scepter. Erboven prijkt de zinnebeeldige duif midden in een stralenkrans.
Lees meer: Korte Noordstraat, Predikerinnenstraat 9
- Beschermd: Neen
- Is er een beheersplan: Neen
- Plaatsing jaartal: 18de eeuw
- Sector: Klapdorp
- Inventarisnummer: 1.0109
Onze-Lieve-Vrouw met Kind - Ossenmarkt (op plein)
Floris De Cuyper, 1947, natuursteen. Het beeld werd in 2019 door de stad gerestaureerd.
Bij de bespreking van het beeld op dit plein beweert priester A. Thyssen <1> een zittend Mariabeeld op de pomppijler van de Ossenmarkt te zien op een schilderij <2> van Peter Van Bredael (1629-1719). Helaas is op dit werk amper een pijler te ontdekken, en geen spoor van een beeld erbovenop (zie onderaan). Chronologisch is de situatie ook al bedenkelijk, de waterput werd naar men aanneemt omgevormd naar een pomp in 1716, dit is althans het jaartal dat op de pijler voorkomt. Laten we daarom even deze zittende Madonna voor fantasie houden.
In ieder geval was de Madonna die hier op 5 mei 1814, na de verborgen periode onder het Franse bewind, als eerste in Antwerpen ‘hersteld’ werd een staande Onze-Lieve-Vrouw met Kind. Pauwel-Marten Pompe (1742-1822), zoon van beeldhouwer Walter Pompe, deed hiervoor herstelwerk aan het oude beeld. Al in 1921 diende men het hoofd van het Jezuskind te hermaken, het werd afgeworpen door ‘straatbengels’ (Thyssen 1922: 249) en op een foto uit 1944 is het opnieuw onthoofd.
Vandaag bekroont een Madonna uit 1946-1947 de toen naar het midden van het plein verplaatste en vernieuwde pijler. Dit natuurstenen beeld werd vervaardigd door Floris De Cuyper (1875-1965) in vervanging van datgene dat in 1814 terugkwam.
Het beeld is gesigneerd 'F. DE CUYPER', rechts op voetplaat en bevatte vroeger op de voorzijde van de sokkel een herdenkingsopschrift 'HEROPGERICHT DOOR DE / GEBUREN MEI 1947'. Het werd ingezegend op 26 mei 1947.
Lees meer: Ossenmarkt (op plein)
- Soort beeld: Onze-Lieve-Vrouw met Kind
- Materiaal hoofdbeeld : Natuursteen
- Beeldhouwer - Kunstenaar: De Cuyper Fl. (Floris)
- Beschermd: Neen
- Is er een beheersplan: Neen
- Plaatsing jaartal: 1947
- Sector: Universiteit
- Inventarisnummer: 1.1040
Calvariegroep - Paardenmarkt 109 (tuin pastorie Sint-Antoniuskerk)
J.C. De Cock (Maria: gesigneerd en gedateerd, 1732) en W. Pompe (gesigneerd): natuursteen
De beeldengroep werd in verschillende fasen terug geplaatst, de laatste beelden in mei 2020. Verlichting 's nachts geeft een bijkomend cachet aan deze historische compositie.
Deze calvarie waarvan u het verhaal hier kunt lezen werd tussen 2017 en 2020 gerestaureerd door Geneviève Hardy en pronkt sinds mei 2020 terug in de tuin van de pastorie zoals de fotos bovenaan aantonen, evenwel zichtbaar van de straat. Om de beeldengroep goed te zien gaat u best aan de overkant van de straat staan. Een belichting van onderuit werkt de aandacht van de voorbijganger vanaf zonsondergang.
Lees meer: Paardenmarkt 109 (Calvariegroep)
- Soort beeld: Calvarie / Kruisbeeld
- Materiaal hoofdbeeld : Natuursteen
- Beeldhouwer - Kunstenaar: De Cock (Decock) Jan Claudius [C. (Cl.)]
- Beschermd: Ja
- Is er een beheersplan: Ja
- Beheersplan door : Eigenaar
- Plaatsing jaartal: 1737
- Sector: Zonder sector
- Inventarisnummer: 1.0122
Onze-Lieve-Vrouw met Kind - Pieter van Hobokenstraat, Prinsesstraat 1
Onbekende beeldhouwer, geplaatst in 1922, terracotta, geschilderd in terracottakleur, gerestaureerd in oktober 2020
Een door tijdgenoten als "prachtig" of als "een van de schoonste beelden" beschouwde Madonna werd hier, na beschadiging door een storm, eind 1921 afgenomen. <noot 1> In mei 1922 kwam in vervanging het huidige kleinere beeld, van een heel ander type. De symboliek verschoof van een imposante rechtopstaande 'Moeder van de Zaligmaker' (met een schattig Jezuskind), naar een lieftallige zittende 'Medeverlosseres' (met een strijdbaar Kind). Ook de console werd vernieuwd, zij het met respect voor de voorstelling van de ossenkop, een verwijzing naar de huisnaam 'den Grooten Ossekop'. In tegenstelling tot voordien plaatste de kunstenaar er wel vleugels bij. Dacht hij aan de evangelist Lucas, bekend bij de beeldende kunstenaars door de historische Sint-Lucasgilde? Alleen de plaatsing is gedateerd, noch de periode van ontstaan noch de naam van de beeldhouwer zijn bekend.
Maria, rustend op de maansikkel, ziet toe hoe het Kind met zijn kruisstaf de slang (met appel in de muil) doorboort. Om deze taak te vergemakkelijken, draagt zij hem in beide handen; bovendien helpt ze mee door het serpent met een voet de kop in te drukken. Het Jezuskind is naakt en ook Maria is schraler gekleed dan gewoonlijk: ze heeft geen hoofddoek om, de mantel is beperkt zichtbaar en haar voorarm is ontbloot.
De (vernieuwde) luifel met verguld lambrekijn en bekroond door een rijksappel, oogt prachtig decoratief. Dat de plaquette van de Europa Nostra-prijs (2001) voor de algehele werking van de vereniging Voor Kruis en Beeld hier opgehangen werd, mag gezien worden als een extra compliment voor de restauratie van dit beeld in 1999 door Kim Raymakers. De eenvoud van de lichtarm die sterk contrasteert met het geheel, zorgt ervoor dat een 'historisch karakter' aanwezig blijft.
Beeld en luifel werden in October 2020 door Dirk Lenaerts herschilderd. Een verflaag is noodzakelijk om dit terracottabeeld te beschermen.
Lees meer: Pieter van Hobokenstraat, Prinsesstraat 1
- Soort beeld: Onze-Lieve-Vrouw met Kind
- Materiaal hoofdbeeld : Terracotta
- Beschermd: Neen
- Is er een beheersplan: Neen
- Plaatsing jaartal: 1922
- Sector: Universiteit
- Inventarisnummer: 1.0281
Onze-Lieve-Vrouw, Maria in gebed - Vrijdagmarkt 19-20, Vrijdagmarktstraatje
Onbekende beeldhouwer, 1951, natuursteen
Het beeld werd opgekuist en bijgewerkt in mei 2020
Bij de V-bominslag van 2 januari 1945 werd de Vrijdagmarkt tot een puinhoop herleid. Na de wederopbouw van het plein werd dit nieuwe Mariabeeldje op 18 oktober 1951 ingezegend. Dit initiatief illustreert het toenmalige voortleven van de Antwerpse Mariatraditie.
Lees meer: Vrijdagmarkt 19-20, Vrijdagmarktstraatje
- Soort beeld: Onze-Lieve-Vrouw
- Materiaal hoofdbeeld : Natuursteen
- Beschermd: Neen
- Is er een beheersplan: Neen
- Plaatsing jaartal: 1951
- Sector: Vrijdagmarkt
Onze-Lieve-Vrouw Onbevlekt Ontvangen - Lange Van Bloerstraat, Pothoekstraat 1
Herman Ocket, 1866, natuursteen
Het gebouw werd in 2018 en 2019 afgebroken en vervangen door een nieuwbouw. Het beeld werd in depot geplaatst tijdens de werken. In November 2020 werd het herplaatst, niet op haar originele plaats op de hoek maar aan de Pothoekstraat. Het beeld werd gerestaureerd door Geneviève Hardy, waarbij zij door stratigrafisch onderzoek de onderste verflagen heeft blootgelegd om de originele kleuren zo goed mogelijk te achterhalen, zacht wit en beige voor de Madonna, blauw voor de wereldbol en groen voor de slang. De herplaatsing gebeurde door de gespecialiseerde firma Verstraete Vanhecke, in opdracht van VKenB.
