- Inventarisnummer: 1.0125
Onze-Lieve-Vrouw met Kind - Korte Noordstraat, Predikerinnenstraat 9
Beeldhouwer onbekend, 18de eeuw (?), terracotta, geschilderd.
Beschrijving van het beeld:
De moeder-kindrelatie wordt hier op een eigenwijze weergegeven. Maria en het Kind, dat ze op haar linkerarm houdt, kijken elkaar aan. Het Kind, met de armpjes omhoog, lijkt te kraaien van plezier. Maria draagt de koninklijke attributen van kroon en scepter. Erboven prijkt de zinnebeeldige duif midden in een stralenkrans. Het beeld staat op een console die eindigt in een druppel. De vernieuwde veelhoekige luifel is getooid met een brede lambrekijn en draagt een sierbol, waarop een gekroond Maria-monogram door een stralenkrans omgeven wordt. Een twintigste-eeuwse lantaarn staat op een eenvoudige, opklimmende lichtarm.
Hieronder: foto's uit 2019 (MS)
Restauratie in 2018 - 2019:
In sept 2018 werd het beeld enorm beschadigd door een kraan. Het beeld was gehalveerd en enkel het onderste deel bleef nog aan de muur hangen. Van het bovenste deel bleef alleen het hoofd van Maria en het Kind Jezus over. De rest viel in kleine stukjes op de grond. Gelukkig konden alle stukjes als een puzzel terug in elkaar gezet worden. Er werd van de gelegenheid gebruik gemaakt om ook de luifel en de console op te knappen. In september 2019 werd het beeld op haar oude plaats teruggeplaatst.
Hieronder: Drie momentopnames tijdens de restauratie, namelijk de brokstukken, het beeld in wederopbouw en de laatste hand in situ in september 2019 door David Natidze, een jaar na het ongeluk.
Restauratie in 1994-1995:
In 1994-1995 onderging het terracotta beeld een grondige restauratie. Een dik pak verflagen werd van het beeldhouwwerk verwijderd. Het baldakijn en de console kregen opnieuw een groene kleur en het beeld werd wit geschilderd. De witgeschilderde sculptuur dateert vermoedelijk uit de 18de eeuw. De anonieme negentiende-eeuwse auteur van het Hs1491 beschrijft een beeld in de Korte Noordstraat als “Een klyn doch goed L.V. beeldeken. Met fraeyen troon en effen voetstuk. Door Alex. Schobbens”. Als het om het hier bedoelde werk gaat is dit een zeldzame vermelding van een sculptuur van de Antwerpse beeldhouwer Alexander (Alexandre François) Schobbens (1720-1781), of ten minste een toeschrijving aan hem. <noot 1>
Hieronder: De Madonna in 2014 (WS)
Hieronder: De Madonna na de restauratie van 1994-1995 (foto's uit 2007 en 2011)
Hieronder: De Madonna voor de restauratie van 1994-1995 (dia T. Darimont, 1989 - Archief VKB)
<noot 1> Van deze in classicistische richting werkende beeldhouwer worden in de Gentse Sint-Baafskathedraal twee beelden, ‘de Hoop’ en ‘de Liefde’, uit 1754 bewaard (Vanroose 1975) en in Namen een H. Franciscus van Assise uit 1759.
Archief: Hs1491, [f° 6r°]
Iconografie: KIK, B29384 (H. Franciscus, Eglise Notre-Dame, Namur); Dia 'KORTE NOORDSTR. / PREDIKERINNENSTR. 9', anno 1989, pre restauratie (Archief VKB, dia's Tony Darimont, Lader 3, nr. 106)
Literatuur: Thyssen 1902, p. 299; Thyssen 1922, p. 58, 282; Bouwen 3nb 1979, p. 402; Schepens 1981, p. 214, 215; Madonna 2002, p. 150; Madonna 2010, p. 117
Extra literatuur: M. Vanroose, “De beeldhouwkunst van de 18de eeuw”, in ‘Gent. Duizend jaar kunst en cultuur’, 1, ‘Muurschilderkunst, schilderkunst, tekenkunst, graveerkunst, beeldhouwkunst’, Gent, 1975, p. 512
Nieuwsbrief Vrienden van de Antwerpse Madonna's: pdfnr. 16 (2010), p. 8-9
Referentie: vkb1.0125
- Beschermd: Neen
- Is er een beheersplan: Neen
- Plaatsing jaartal: 18de eeuw
- Sector: Klapdorp
- Inventarisnummer: 1.0295
Onze-Lieve-Vrouw met Kind - Lange Gasthuisstraat 45 (Elzenveld: kloostertuin)
Beeldhouwer onbekend, 17de of begin 18de eeuw?, natuursteen, 176 × 65 cm - Monument 25 maart 1938
Informatie over het beeld:
In de vroegere kloostertuin staat tegen een muur een groot natuurstenen beeld van Onze-Lieve-Vrouw met Kind, op een eenvoudige stenen hoekige sokkel. Maria draagt haar naakt, rechtopstaand Kind op de rechterarm en ondersteunt met haar linkerhand zijn rechtervoetje. Jezus slaat zijn rechterarm omheen Maria's hals. Maria, gedrapeerd in een aan de onderbenen aanklevend kleed, staat op een maansikkel en vertrapt de slang. Zowel Maria als Jezus kijken naar de beschouwer, maar hun blikrichting verraadt een oorspronkelijke plaatsing in de hoogte. Archivalia betreffende de sculptuur ontbreken. Er kon niet achterhaald worden voor welke locatie het beeld oorspronkelijk bestemd was. <noot 1>
Toevoeging serre in 2021:
De hele site van het Elzenveld onderging in de jaren 2018 tot 2022 een hele metamorfose. Sinds begin 2022 is er een 5-sterren hotel 'The Botanic Sanctuary Antwerp' met dito sterrenrestaurant gevestigd. De site omvat niet enkel het vroegere Elzenveld maar ook het Marnixhuis en leunt tegen het Maagdenhuis aan. Tijdens de ontwikkeling van de site werd de beschermde madonna werd bewaard, maar kwam terecht in een serre, waar de groenten voor het restaurant gekweekt worden.
Restauratie in 2008:
In het najaar van 2008 werd de Madonna gerestaureerd door Geneviève Hardy. In haar restauratieverslag concludeerde zij eveneens dat dit beeld ooit op een hoogte gestaan heeft. Argumenten zijn de uitgekapte steen (de wanddikte bedraagt slechts 25 à 30 cm) en een ijzeren oog aan de achterkant die nu geen functie heeft. Onderstaande foto's tonen details van het beeldhouwwerk bij deze restauratiebehandeling. Bemerk het dierenbot dat gebruikt werd bij de oorspronkelijke vergaring.
• <noot 1> Stefaan Grieten vermeldt het Maagdenhuisbeeld bij een bespreking van twee sculptuurfragmenten (Mariahoofd en Jezustorso) van een Onze-Lieve-Vrouw met Kind, bewaard in het lapidarium van de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal en toegeschreven aan Justus De Cort (ca. 1650). Het Maagdenhuisbeeld zou een volledige indruk kunnen geven van deze sculptuur, die mogelijk bedoeld was voor een bekronende nis van het zuidelijke tochtportaal in de Kathedraal.
- Archief: Maagdenhuismuseum, inv. A.407 (O. L. Vrouw op maansikkel)
- Iconografie: KIK, A82690 (1945)
- Literatuur: Bouwen 3nb 1979, p. 238; Madonna 2010, p. 129
- Aanvullende literatuur: Grieten 1996, p. 463-464 (inv. 1025) <noot 2>
- Nieuwsbrief Vrienden van de Antwerpse Madonna's: pdfnr. 16 (2010): 17-18
- Referentie: vkb1.0295
- Foto's restauratie 2008: WS, 17/09/2008
- Soort beeld: Onze-Lieve-Vrouw met Kind
- Materiaal hoofdbeeld : Natuursteen
- Beschermd: Ja
- Referentie onroerend erfgoed: https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/5336
- Is er een beheersplan: Ja
- Beheersplan door : Eigenaar
- Plaatsing jaartal: 18de eeuw
- Sector: Zonder sector
Onze-Lieve-Vrouw Onbevlekt Ontvangen, 'Notre Dame Protectrice de Pie IX' - Quellinstraat 53, Quinten Matsijslei
gebroeders Kockerols, 1869, natuursteen (wit - Savonnières)
Herbestemming en restauratie in 2021 - 2022:
Sinds jaren zocht de heer Boudewijn Callens, wiens echtgenote familie van de beeldhouwers Kockerols is, in samenwerking met de vereniging Voor Kruis en Beeld naar een geschikte plaats voor het Mariabeeld. Na een restauratie door Geneviève Hardy werd het beeld uiteindelijk in de tuin van het woonzorgcentrum Mayerhof in Mortsel geplaatst. Dit woonzorgcentrum werd in 1904 gesticht door de weduwe Mayer-van de Bergh -en tevens oprichtster van het museum met dezelfde naam in de Lange Gasthuisstraat- als rustoord voor haar personeel. Op die manier blijft de band met de binnenstad behouden. De plaatsing van het polychrome beeld maakt deel uit van de heraanleg van de tuin waar meer aandacht gaat naar het prikkelen van de zintuigen bij oudere mensen. In het voorjaar van 2022 werd het beeld voltooid met een artistieke luifel. Op 14 mei vond een inzegening plaats door hulpbisschop Jean Kockerols, samen met de aalmoezenier van Mayerhof, E.H. Schuurmans. Een volledig verslag van deze dag is hier te lezen.
