Onze-Lieve-Vrouw met Kind [verdwenen] - Grote Kauwenberg 20 (22)
Sint-Antonius van Padua [in collectie] - Grote Kauwenberg 18
Louis Jacobin, 1929 (H. Antonius van Padua met Jezuskind) - bewaard in een bijgebouw van de Sint-Antoniuskerk, Paardenmarkt
De westelijke gevelwand van de Grote Kauwenberg wordt vandaag grotendeels ingenomen door universiteitsgebouwen uit het laatste kwart van de 20ste eeuw. Ervoor bevond zich daar een katholieke jongensschool (nr. 20 of 22) en aanpalend een 'jongenspatronaat' (nr. 18-28), een instelling voor parochiale jeugdwerking. De afbraak van de school werd vergund in 1974, die van het patronaat in 1983.
Het 19de-eeuwse schoolgebouw (geen bouwdatum gekend) bevatte in een gevelnis een Madonna; het uit 1916 daterende patronaat (n.o.v. Goeyvaerts, met bouwaanvraag van eind 1913) een beeld van de H. Antonius van Padua met Jezuskind, eveneens in een nis.
Enkel de auteur van de Sint-Antonius is bekend. Het werk bestaat nog en is gesigneerd en gedateerd op de voetplaat, aan de rechterkant door de Borgerhoutse beeldhouwer Louis Jacobin (1884-1943): "L. Jacobin 1929. Borgh_t"
In 1902 en 1922 beschrijft Augustin Thyssen de wederwaardigheden die de plaatsing van de Madonna op een katholiek schoolgebouw meebracht in een periode van gepolariseerde gemoederen (liberaal versus katholiek).
Boven: de Madonna ven de 'katholieke jongensschool nr. 15' in 1942 - © KIK-IRPA, Brussels (Belgium), cliché B029978 (en detail)
Onder: de Sint-Antonius van de gevel van de jeugdwerking van de Sint-Antoniusparochie (jongenspatronaat), nu in de Sint-Antoniuskerk van de Paardenmarkt - Foto WS, 2008 met onderaan de signatuur en datering "L. Jacobin 1929. Borgh_t"
Archief: SAA, 1913 # 4822 (Grote Kauwenberg 18-28; 3/12/1913; aanvraag door Goeyvaerts, J. voor J. Lombaerts, Jongenspatronaat bouwen)
Archief: SAA, 18 # 62625 (Grote Kauwenberg 18-28; 23/12/1982; aanvraag door UFSIA; bureelcomplex, leslokalen na afbraak gebouwen)
Archief: SAA, 18 # 56493 (Grote Kauwenberg 22; 25/03/1974; aanvraag door Sint-Ignatius; afbraak)
Iconografie: KIK, B029978 (Madonna, 1942)
Thyssen 1902, p. 258; Thyssen 1922, p. 196; Bouwen 3nb 1979, p. 84; Schepens 1981, p. 205
Referentie: vkb1.0261 (Madonna), vkb1.1612 (Sint-Antonius)
De Inventaris van het Bouwkundig Erfgoed: Grote Kauwenberg (ID: 12871)
Teksten:
- Sint-Jacobsparochie (bestaande beelden)
Kauwenberg, (groote). – 184. O. L. Vrouw: Boven den ingang der Katholieke school van den Kauwenberg, werd eene O. L. Vrouw geplaatst, niettegenstaande dat de Stad de toelating geweigerd had voor het begaan van die zoogezegde superstitie. Toen de commissaris de stoutmoedigheid bemerkt had van den heer bestuurder, die het er had doen plaatsen, gebood hij het beeld te doen verdwijnen. Heel bedaard antwoordde men hem: 'Kom, neem het maar'. De commissaris echter heeft het niet veilig geoordeeld op eene ladder te klimmen, om het beeldje weg te nemen. De geburen hadden hem misschien wat al te liefelijk kunnen ontvangen. O. L. Vrouw staat daar nog op hare eereplaats als beschermster van het Katholiek-Vlaamsch Onderwijs.
[Thyssen 1902, p. 258]
- Sint-Jacobsparochie (bestaande beelden))
Kauwenberg (Groote). - 147. O. L. Vrouw. - Boven den ingang der parochiale school van den Kauwenberg, werd eene O. L. Vrouw geplaatst, niettegenstaande het toenmalig stadsbestuur de toelating geweigerd had. Toen de commissaris de stoutmoedigheid bemerkt had van den heer bestuurder, die het er had doen plaatsen, gebood hij het beeld te doen verdwijnen. Heel bedaard antwoordde men hem: "Kom, neem het maar." De commissaris echter heeft het niet veilig geoordeeld op eene ladder te klimmen, om het beeldje weg te nemen. [Thyssen 1922, p. 196]
- Op het n. 18, lokaal van St-Antonius' Patronaat ontwaart men eene ledige nis, bestemd om het beeld van den patroon dezer instelling te ontvangen. Moge er weldra tot uitvoering overgegaan worden! [Thyssen 1922, p. 196]
- (...) het parochiehuis in de Grote Kauwenberg nr. 20. Daar staat wel een Sint-Antonius, maar de Lieve Vrouw, die er destijds zonder toelating van het stadsbestuur werd geplaatst, verdween.
[Schepens 1981, p. 205]
