Onze-Lieve-Vrouw met Kind [verdwenen] - Kipdorp, Paternosterstraat

Jacques De Braekeleer (1823-1906), 1854 en J. Fr. Timmermans (bijwerk)

Tegen het hoekhuis ‘De Croone’ prijkte zeker al in 1604 een Madonna. In 1853-1854 laat het buurtgenootschap een nieuw beeld vervaardigen door Jacques De Braekeleer (1823-1906).
Ondanks de buitengewone monumentaliteit en de sierlijke pracht van deze kleurrijke beeldengroep werd het geheel omstreeks 1970 ontmanteld bij de afbraak van het pand.

In het Memorieboek (archief Voor Kruis en Beeld) worden de kosten voor de oprichtng aldus opgegeven:

Jacq. De Braekeleer, maker van het beeld aan 450 frank;
J. Lallemand, maker van de 'voetzuil' (console) aan 210 frank;
J. Fr. Timmermans, maker van de twee engeltjes aan 60 frank;
Fr. Persoons en Snyers makers van 'troon' (luifel) en lantaarn aan 128 frank;
J.B. De Braekeleer, smid, voor het maken van de 'ijzeren' lantaarnarm aan 85 frank;
Lucas Schaefels voor schilderwerken aan 132 frank;
J. Stockmans en Staes voor kroon en vergulden aan 13,50 frank.
Totaal 1078,50 frank.

Voor deze sculptuur leverde beeldhouwer J. Fr. Timmermans de op de console zittende engelen. Van J. Timmermans is nog geweten dat hij in 1853 het beeld van Onze-Lieve-Vrouw met Kind van de Groenkerkhofstraat 1, hoek Oude Koornmarkt vervaardigde.

Hierboven: Het 19de-eeuwse buurtboek (eigendom van Voor Kruis en Beeld) telt slechts enkele beschreven pagina’s waaronder een mooie aquarel door Hendrik Frans Schaefels (1827-1904)
Ernaast: twee foto's - 's nachts en overdag - met de gelegenheidsversiering bij de viering "Antwerpen aan Maria, 1124-1924" in 1924. Rechts een detail - Verz. WS

Archief en literatuur:

Archief: Hs1491, [f° 9r°, 10r°]
Iconografie: Aquarel van Hendrik Schaefels, ca. 1854, uit 'Memorieboek des genootschaps van het O.L.V.-beeld in het Kipdorp' - (archief Voor Kruis en Beeld vzw); Madonna 2002, p. 54; KIK, B29968 (anno 1942); Foto's, verz. WS
Literatuur: Thyssen 1902, p. 330-331; Thyssen 1922, p. 276-277; Schepens 1981, p. 205, 223
Referentie: vkb1.0066

Teksten:

Paternoster straat en Kipdorp. Een zeer fraei en kunstig O. L. Vrouwen beeld uit witten franschen gree steen gebeiteld. Met kostelijken troon en keurig voetstuk, boven hetwelk twee lieve engelen afgebeeld zitten. Opgerecht en door Jaek De Braekeleer vervaardigt in 1853. (1)
(1). Dees L. V. heet O. L. Vrouw van Goed Succes. O. L. V. Boodschap. [Hs1491, 9v°].

Het O.L.V. beeld op den hoek der Paternoster straat en Kidorp heeft gekost als volgt:
J.J. Timmermans voor de 2 kindjes – fr. 60.-
Persoons voor 't maken en vergulden van en zinken troon – 58.-
Schaefels. Schilderen en vergulden van troon en lanteern met de 2 <bannieren?> – 92.-
De Braeckeleer voor het maken van het O.L. <sic> beeld in franschen steen – 450.-
[...] [totaal] frs. 1167.96 [Hs1491, f° 10r°]

Sint-Carolusparochie (bestaande beelden) Kipdorp en Paternosterstraat. – 316. O. L. Vrouw: Reeds vroegtijdig heeft op dit hoekhuis, 'De Croone' genaamd, een Mariabeeld gestaan, vermits Broeder Jeronimus de Meyere, van de orde der Minderbroeders, in 1604 eene fondatie maakte, ten einde licht vóór deze O. L. Vrouw te branden, wekelijks, van Vrijdag avond tot Zaterdag avond, alsook op verschillende andere feestdagen. (1)
In 1717, ter gelegenheid van de nederlaag der Turken, zegt de Roveroy, las men bij de beeltenis:
DeUs Vere proteCtor ChrIstIanorUM
aC CoaDJUtrIX Mater.
Eene nieuwe Lieve-Vrouw werd in 1853 door den beeldhouwer De Braekeleer verveerdigd, en de twee engeltjes van het voetstuk door Timmermans. Ziehier hoe dit beeld tot stand kwam: (…). [Thyssen 1902, p. 330-331]

Sint-Carolusparochie (bestaande beelden)
Kipdorp en Paternosterstraat. - 418. O. L. Vrouw. - Reeds vroegtijdig heeft op dit hoekhuis, 'De Croone' genaamd, een Mariabeeld gestaan, vermits Broeder Hieronymus de Meyere, van de orde der Minderbroeders, in 1604, eene fondatie stichtte, ten einde licht voor deze O. L. Vrouw te branden, wekelijks, van Vrijdagavond tot Zaterdagavond, alsook op verschillende andere feestdagen. (277: 1) // 277(1) Zie de akte in E.H. Van den Eynden, 'Antwerpsch', 4e deel, bl. 34.

In 1717, ter gelegenheid van de nederlaag der Turken, zegt de Roveroy, las men bij de beeltenis: "Deus Vere proteCtor ChrIstIanorUM aC CoaDJUtrIX Mater."

Eene nieuwe Lieve-Vrouw werd in 1853 door den beeldhouwer De Braekeleer vervaardigd, die een kunstwerk voortbracht, dat de oogen aller voorbijgangers trekt. Onder een troongehemelte, schitterend met gouden bloemen en kwispels, op eenen achtergrond gevormd door gouden stralen, die glinsteren tusschen wolken en engelenhoofdjes, verheft zich heerlijk de Moeder Gods met haar goddelijk Kind. Op den zwaren sokkel, waarrond eene reusachtige slang boven de groetenis Ave Maria, zijn twee engelen nedergezeten, dragende, de eene de zinnebeeldige 'Deur des hemels', de andere, een schild met de woorden: 'Gedachtenis van den Jubilé 1853'.

Ziehier nu hoe die groep tot stand kwam
Ter gelegenheid van het jubelfeest der Gilde van O. L. V. Lof
in 1853, werd op algemeene kosten de buurt zoo netjes versierd,
dat het ieders verrukking verwekte. De kunstschilder H. Schaefels
had verschillende tafereelen afgemaald om de versiering nog keuriger te maken. De burgemeester Loos vond dit allerprachtigst, en door zijn toedoen schonk het gemeentebestuur den eersten prijs van 200 frank aan de geburen.

Tijdens het jubelfeest van 1864, las men op twee aangebrachte kartels:
"Thans is 't vijftig jaar geleden
Dat de beelden zijn hersteld,
Zede en Godsdienst was bestreden
Door des vreemdlings snood geweld.

Door den God van heil en vrede,
En zijn heilige Moeder-Maagd,
Werd de geesel der verdrukkers
Van den lande weggevaagd."

In 1878 stond er in gas bij dit schoone beeld te lezen: "Patrones onzer stad, bescherm ons!". [Thyssen 1922, p. 276-277]

De madonna op de hoek van de Paardenmarkt en de Rodestraat werd in 1855 gebeeldhouwd door Jaak De Braekeleer, die ook zorgde voor de inmiddels verdwenen Lieve Vrouw op de hoek van het Kipdorp en de Paternosterstraat. Van Jaak De Braekeleer kan ook in de Sint-Andrieskerk beeldhouwwerk bewonderd worden, terwijl de H. Petrus tegen de gevel van de Carolus Borromeuskerk aan het Conscienceplein van zijn vaardige hand is. [Schepens 1981, p. 205]
Terwijl we toch in de buurt zitten: op de hoek van het Kipdorp en de Paternosterstraat verdween niet zo lang geleden een prachtige madonna. Het beeld was gemaakt door De Braekeleer en kwam er in 1853, nadat daar tegen het hoekhuis « De Croone » reeds sedert 1604 een Lieve Vrouw troonde. Het hoekhuis werd gesloopt en ook de beeltenis verdween. Het grote beeld zou zich thans in een leegstand pand aan het Kipdorp nr. 31 (stadseigendom) bevinden. Hopelijk siert het in de toekomst weer het Antwerpse straatbeeld. [Schepens 1981, p. 223]