Onze-Lieve-Vrouw met Kind - Oudaan 41 [verdwenen]
toegeschreven aan Louis Willemsens, 1790; hout, 119 cm hoog — In depot Museum Vleeshuis, AV.1960.007 (beeld, console, luifel met duif in stralenkrans)
Op de Oudaan, waar ca. 1960 de zgn. 'Politietoren' verrees - het enig gerealiseerd onderdeel van een grootschalig project voor een stedelijk 'Administratief Centrum' n.o.v. van Renaat Braem - trof je eertijds de ingang van de 'Cité', een achter in het bouwblok gelegen openbare overdekte markt uit 1841.
Aan dezelfde kant, meer naar de Kammenstraat toe, bevond zich tegen een gevelfragment van het voor de hoogbouw gesloopte nr. 41, op een console met Mariamogram een madonna onder een baldakijn.
Deze in 1902 als 'aloud beeld' bestempelde Onze-Lieve-Vrouw met Kind — in het Hs1491 wordt 1790 als ontstaansdatum opgegeven — werd gekroond door twee boven haar zwevende engeltjes. Onder het metalen baldakijn figureerde de H. Geest onder vorm van een duif in een stralenkrans. Het geheel was zoals gebruikelijk omgeven door een geschilderd gevelveld, maar hiervoor gebeurde in de loop vn de 20ste eeuw iets speciaal. In een notariële akte had de eigenares van het pand laten bepalen dat de Madonna op de gevel aangebracht moest blijven. Samenvoeging en sloop van panden bracht mee dat op den duur enkel een muurfragment met daarop het beeld nog aanwezig bleef.
De houtsculptuur wordt toegeschreven aan een in 1790 werkzame Louis Willemsens (geen gegevens bekend); niet te verwarren met beeldhouwer Lodewijk Willemsens (Antwerpen, 1630 – Antwerpen, 1702).
Boven links: de foto van de Madonna Oudaan 41, bij het krantenartikel 'Triomf van de Rozenkrans: Op Mariawandel in Oktober', 'Gazet van Antwerpen', 27-28 oktober 1951
Alle andere fotos: in depot in het Vleeshuis, foto's WS 2008
Archief: Hs 1491 [f° 16r°]; SAA: MA-BD: 1869/0335 (aanvraagdatum: 04-05-1869; Vernieuwen van de troon van de madonna)
Iconografie: zie krantenknipsel (1951); Onze-Lieve-Vrouw met Kind (AV.1960.007.1-7), voorzijde, achterzijde (Beeldbank Musea en Erfgoed Antwerpen)
Literatuur: Thyssen 1902, p. 316; Thyssen 1922, p. 263
Krantenknipsel: 'Triomf van de Rozenkrans: Op Mariawandel in Oktober', 'Gazet van Antwerpen', 27-28 oktober 1951 - (exemplaar in het archief van de dienst Erfgoed, Provincie Antwerpen)
Referentie: vkb1.0550 — Museum Vleeshuis: AV.1960.007.1-7 (beeld), AV.1960.007.4-7 (luifel)
Teksten:
Houd aan straat, n° 31. 33. Groot schoon O.L.Vrouwenbeeld, met kindje op den arm zijner moeder. Bovenwaarts 2 fraeye engeltjes die de H. Maagd kronen. Staande onder een schoon geschilderd verhemelte; met effen voetstuk. Door Louis Willemsens 1790. [Hs1491, 16r]
Sint-Augustinusparochie (bestaande beelden)
Oudaenstraat. - 301. Onder een fraai bewerkt troontje verheft zich een aloud beeld de H. Moeder Gods. [Thyssen 1902, p. 316]
Sint-Augustinusparochie (bestaande beelden)
Oudaenstraat. - 396. O. L. Vrouw. - Te midden dezer straat bewondert men eene zeer levendige samenstelling. Onder eenen troonhemel met gouden kwispels, op eenen achtergrond, versierd met eenen H. Geest in glorie, treft men aan de goddelijke Moeder, die haren Jezus aan de Menschen toont, terwijl twee engeltjes eene gouden kroon houden boven Moeder en Zoon. [Thyssen 1922, p. 263]
"Triomf van de Rozenkrans. OP MARIAWANDEL IN OKTOBER"
In de galerij van de Antwerpse Mariabeeldjes, lijkt ons het beeld van de Oudaan 41, toegewijd aan O. L. Vrouw Koningin des Hemels, het meest in overeenstemming bij de viering van Christus-Koning.
De devotievorm werd waarschijnlijk afgeleid door de voorstelling die de beeldengroep weergeeft. In tegenstelling met de overlevering O. L. Vrouw geheel afzonderlijk voor te stellen, wanneer het een specifiek eigen verering gold, (Hemelvaart, Onbevlekt Ontvangen, VII Weeën, enz.), houdt Zij hier op de linkerarm het Kind dat jubelend
opspringt om de uitverkorenheid Zijn Moeder voorbestemd.
Wanneer in 1939 de garage van de Oudaan gebouwd werd, dienden enkele huizen afgebroken, die oorspronkelijk eigendom waren van een Franse gravin, verblijvend te Parijs.
Te goeder trouw werd voorgesteld het Lievevrouwenbeeld, dat tussen twee gevels stond, te herplaatsen in de gevelhoek, die nu ontstaan was door de naar achter gelegen muur van de garage en het huis dat was blijven staan. Hoe goed bedoeld ook de verplaatsing mocht niet gebeuren, op grond van de bepalingen vervat in de notariële verkoopakte.
Om alle mogelijke twijfels aangaande verplaatsing, verwijdering of afbraak te vermijden, besliste de gravin, eigenares, dat in de Nederlandse verkoopakt de tekst betreffende het Mariabeeld integraal in het Frans zou worden aangebracht. Herhaaldelijk werd bedoeld huis verkocht, maar altijd werd de Franse tekst in zijn geheel overgenomen.
Gebonden aan de notariële bepalingen moest het beeld op de voorgevel blijven staan. Men was dus verplicht een stuk gevel van het afgebroken huis te behouden. Terwille van het beeld moest het stuk vooruitspringende gevel gestut worden door een ijzeren longeron. In zijn geheel biedt de gevel nu wel een zeer origineel uitzicht, maar het Lieve Vrouwenbeeld bleef behouden op de oorspronkelijke plaats.
Reeds vroeger zagen wij hoe onze voorouders het behoud van de Mariabeelden beschermden door wettelijke bepalingen. Ook in deze moderne tijd zijn er huiseigenaars die hun Mariabeeld met nauwgezette zorg omgeven.
['Triomf van de Rozenkrans: Op Mariawandel in Oktober', 'Gazet van Antwerpen', 27-28 oktober 1951]
Inventaris O.-L.-Vrouwbeelden.
Gerecupereerde gevelbeelden H. Maagd met kind.
C. Ondergebracht in het Museum Vleeshuis:
60.7: Madonna met Kindje Jezus, twee engeltjes, baldakijn en H. Geest in glorie. Hout. H. 119 cm. Uit het pand Oudaan 41.
[machineschrift, archief VKB]
