Onze-Lieve-Vrouw met Kind - in kapelletje aan de zijgevel van Van Celst, Paradijsstraat (nu Frans Halsplein) — herbestemd Sint-Jacobskerk, Antwerpen

Tot in de jaren 1970 hingen in de Paradijsstraat - het deel momenteel opgenomen in het Frans Halsplein - twee kapelletjes (vitrines), een met een beeld van de H. Rochus een andere met een Madonna. Beide beelden vonden, volgens Piet Schepens (1981), bij de aanleg van het plein een onderkomen in de Sint-Jacobskerk. De Madonna is er inderdaad, het Rochusbeeld niet.

De gepolychromeerde houten Onze-Lieve-Vrouw met Kind is in de grote sacristie ondergebracht en dus niet publiek toegankelijk. Ze wordt vandaag gepresenteerd op een console onder een houten imitatiedraperie en is uitgedost met al haar zilveren attributen: kronen, scepter, rijksappel.

Maria staat op een maansikkel en vertrapt de slang, een voorstelling van hoe Jezus moeder als Medeverlosseres het kwaad in de wereld helpt te overwinnen.

Boven links: foto's WS, 2002 en 2009
Rechts: de vitrine met het beeld in de Paradijsstraat, een foto uit het Fonds De Barsée (APA); onderaan een detail

Archief en literatuur:

Archief: Hs1491, [f° 4v°]
Iconografie: Architectuurarchief Provincie Antwerpen (APA), foto (1507 / 108) in Fonds De Barsée (Paradijsstraat)
Literatuur: Thyssen 1902, p. 270; Thyssen 1922, p. 204; Schepens 1981, p. 223-224
Referentie: vkb1.0120

Teksten:

• Paradijs straat. Een Klyn L.V. beeld met Kindje op den arm, in eene fraeye gelazen kas. Buitenwaarts van boven en van onder ter weerskanten zweven twee engeltjes houdende elk een zinnebeeldig zintuig in de hand.
• Paradijs straat. Nog een klyn L.V. beeldeken. In eenen glazen kas. Steunende op een engelen voetstuk. [Hs1491, 4 v°]
• Sint-Jacobsparochie (bestaande beelden)
  Paradijsstraat. - 200. O. L. Vrouw. - H. Rochus: Dit oud Lieve-Vrouwke verdwijnt bijna in zijn glazenkasje achter de bloemen, door de brave geburen ter versiering aangebracht.
  In dezelfde straat, staat een H. Rochus, sedert 1856. [Thyssen 1902, p. 270]
• Sint-Jacobsparochie (bestaande beelden)
  Paradijsstraat. – 165-166. O.L. Vrouw. – H. Rochus. – Tegen den muur van het gesticht Van Celst, valt het oog op eene betrekkelijk groote glazen kas, waarin een zeer lief Mariabeeldje te zien is. Het is zeer schoon in kleur geschilderd en schijnt, gezien de houding, nogal oud te zijn.
  Het feit dat eene gesloten glazen kas dit beeldje beschut, is een bewijs dat het vroeger in eene kleeding gehuld en met bloemtuilen en kransen versierd was. Maria aldus vereeren geschiedde bijna overal in onze volkrijke straatjes en steegjes. Deze aanmerking geldt voor alle beeltenissen in glazen kassen gesteld, die wij reeds vermeld en nog vermelden hebben.
  In dezelfde straat en eveneens tegen het voorgenoemd gesticht, ontwaart men ook een St-Rochusbeeldje in eene glazen kas. Het is minder verzorgd dan het vermeld Mariabeeldje. [Thyssen 1922, p. 204]
• Aan de overkant (de Paradijsstraat dus), hingen nog tot in de jaren zeventig twee glazen kastjes met daarin de meer dan eeuwenoude beeltenissen van Maria en Rochus. De kastjes vindt men er nog, maar ze zijn leeg. Zowel het houten beeldje van Onze Lieve Vrouw als de stenen beeltenis van Sint Rochus werden een poos geleden in de Sint-Jacobskerk ondergebracht. De madonna werd volledig gerestaureerd en bevindt zich thans in de winterkapel van de kerk. Het beeld werd ei zo na gestolen uit het glazen kastje in de Paradijsstraat, maar wijlen pastoor Mertens van Sint-Jakobs kon, gewaarschuwd door enkele passanten, de dievegge op heterdaad betrappen. De ladder stond nog tegen de muur. Men achtte het toen wijselijk ook het beeld van Sint Rochus naar de Sint-Jakobskerk over te brengen. Men kan het daar vinden in de Sint-Rochuskapel. Deze beeltenis is naar alle waarschijnlijkheid afkomstig van de poort van het Sint-Julianusgasthuis in de Hoogstraat en werd in het midden van de 19de eeuw tijdens een cholera-epidemie naar de Paradijsstraat overgebracht.
  Naar verluidt zullen zowel de Onze Lieve Vrouw als Sint Rochus van de Paradijsstraat in de Sint-Jakobskerk blijven. Ze op hun oorspronkelijke plaats terugzetten heeft weinig zin, aangezien ze dan toch verborgen blijven achter de populieren, die op het Frans Halsplein werden geplant." [Schepens 1981, p. 223-224].