H. Rochus - Hoornstraat 13, Lansstraat
Beeldhouwers gebroeders Goemans, 1866, natuursteen (polychroom geschilderd) — Beschermd monument 10 juli 1984
Beschrijving van het beeld:
De heilige Rochus wordt aangeroepen tegen de pest, de cholera en andere epidemische ziekten die vroeger veel slachtoffers maakten onder de bevolking. Als jongeling verkocht Rochus al zijn goederen, schonk het geld aan de armen en vertrok als pelgrim naar Rome. Op zijn weg kwam hij langs verschillende plaatsen waar de pest woedde en ontfermde hij zich over de zieken. In Piacenza werd hij echter zelf door de ziekte getroffen en trok is vervolgens terug. Een engel verzorgde hem en een hond bracht hem trouw elke dag brood en likte zijn wonden. Daarom wordt hij uitgebeeld als pelgrim, met een staf en sint-jakobsschelpen op de mantel gespeld. Hij wordt vergezeld van een engel, terwijl hij (vaak met de rechterhand naar zijn knie wijzend) zijn wonden toont. Naast hem zit een hond met een brood in de mond. De engel komt voornamelijk bij de oudere voorstellingen voor, in de 19de eeuw nog amper.
De sculptuur werd vervaardigd door de gebroeders Goemans en in het cholerajaar 1866 geplaatst op de hoek van de (Lange) Noordstraat en Hoornstraat. Bij de verbouwing van dat pand in 1900 werd het niet op de nieuwe gevel herplaatst. Het verhuisde toen naar de huidige locatie op hoek Hoornstraat en Lansstraat, d.i. schuin ertegenover.
Restauratie in 2023:
Een foto genomen vóór de twintigste-eeuwse restauraties van het pand toont een monochrome sculptuur aan een gepleisterde gevel. Toen was ook een decoratieve lantaarn aanwezig. De huidige polychromie is dus niet origineel. In de jaren 80 van de vorige eeuw liet de eigenaar van het pand het beeld restaureren, maar zeer snel schilferde de verf af en verkeerde het beeld in zeer slechte staat (zie foto's onderaan). Dankzij subsidies van de Vlaamse Gemeenschap kon Geneviève Hardy het beeld in 2023 in ere herstellen. Daarbij heeft ze didactisch de rechter beneden arm die afgebroken was terug geboetseerd, de rechterwijsvinger naar de knie wijzend. Ook werd de heilige terug van zijn staf met kalebas voorzien.
Andere beelden van de H. Rochus zijn te vinden aan de Jozef de Hasquestraat/Varkensmarkt 1 en Kloosterstraat 159/Willem Lepelstraat
- Iconografie: KIK, B79152, B88062; SAA, FOTO-OF 05929 (SA056067; 09-02-1972)
- Archief: Hs1491, [f° 5r°]
- Literatuur: Thyssen 1902, p. 291; Thyssen 1922, p. 247-248; Bouwen 3nb 1979, p. 93-94; Madonna 2010, p. 73, 75
- Referentie: vkb1.0505
Teksten:
- Noordstraat. Staand beeld van Rochus door de gebroeders Goemans, vervaardigt in 1866. [Hs1491, f° 5 r°].
- Sint-Antoniusparochie (bestaande beelden)
Noord- (lange) en Kroonstraat. - 373. H. Rochus:
"Op 26 Augustus (1866) ten 3 ure, is er op het hoekhuis van M. Reynen, Noord- en Hoornstraat, een in steen door de heeren gebroeders Goemans vervaardigd beeld van den H. Rochus ingehuldigd geworden. Het beeld, vroeger op den hoek gestaan hebbende, werd in 1566 door beeldstormers vernield." (1)
Het nieuw beeld werd gewijd door den Z. Eerw. Heer Cras, toenmalig pastoor van St Antonius.
In 1900 werd het hoekhuis afgebroken en het schoone beeld van den H. Rochus verdween; gelukkig dat het weldra zijnen eerepost hervatte, op den hoek der Hoorn- en Kroonstraat.
(1) 'Vlaamsche School', 1886, bl. 38. [Thyssen 1902, p. 300] - Sint-Antoniusparochie (bestaande beelden)
Hoorn- en Lansstraat (Kroonstraat). - 339. H. Rochus.
Op 20 Oogst 1866, te 3 uur, werd er op het huis van den heer Reynen, hoek Noord- en Hoornstraat, een steenen beeld van den H. Rochus, door de heeren gebroeders Goemans vervaardigd, ingehuldigd. Een dergelijk beeld, dat vroeger op dien hoek stond, werd in 1566 door beeldstormers vernield. (1)
Het nieuw beeld werd gewijd door den Zeer Eerw. Heer Cras, toenmalig pastoor van St-Antonius.
In 1900 werd het hoekhuis afgebroken en het schoone beeld van den H. Rochus verdween; gelukkig dat het weldra zijnen eerepost hervatte, op den hoek der Hoorn- en Lansstraat.
(1) 'Vlaamsche School', 1886, bl. 38. [Thyssen 1922, p. 247-248]
