Onze-Lieve-Vrouw met Kind - Lange Klarenstraat, Meir 39

Laurentius Gillis (1688-1749), na 1702, natuursteen (Bentheimer zandsteen) - Beschermd monument 2 maart 1983 

Hierboven: het beeld herplaatst in 2014 met het bijgemaakte engelenkopje (foto WS, 6 december 2014)

Dit beeld is een van de meest bezienswaardige in Antwerpen, elegant als het is qua houding, gelaatsweergave en plooienval. Ook de presentatie is opvallend. Het met guirlandes behangen wolkendek en de grote vergulde stralenkrans achter Maria knikken met de gevelhoek mee. Op die stralenkrans resteert nog één gevleugeld engelenkopje, het pendant verdween <noot 1>.

Sinds 2002 werd deze Madonna op naam gebracht van de Antwerpse beeldhouwer Laurentius Gillis (Antwerpen, 1688 - ?, na 1740), die in de leer ging bij Michiel (I) Van der Voort (1667-1737). <noot 2> Het laatbarokke beeld werd gemaakt voor het convict (internaat) van de jezuïeten op de Sint-Jacobsmarkt en maakte aanvankelijk deel uit van een groep van drie figuren.

Maria lijkt haar Kind nu aan de voorbijganger te tonen, maar oorspronkelijk reikte ze hem over aan de voor haar knielende Aloysius van Gonzaga, patroonheilige voor studerende jongeren. Na de afschaffing van de orde in 1773 kwam het beeld door de openbare verkoop van het convict in privébezit, maar bleef wel ter plaatse. Het verhuisde pas in 1814, zonder Aloysius; eerst naar de hoek Meir-Twaalfmaandenstraat, en in 1872 naar de huidige plaats. Waarschijnlijk dateert van die tijd de minder geslaagde console met nors kijkende engel die een 'Ave Maria'-banderol draagt. 

Het hoekpand en aanpalende huizen zijn op het ogenblik een bouwwerf. De Madonna werd met al haar bijwerk eind 2013 gedemonteerd en is behandeld in het restauratie-atelier (o.l.v. Sander Peters) van de bouwfirma. Nog voor de oplevering van de verbouwing werd ze herplaatst (eind november, begin december 2014). Waarom werd geopteerd voor een monochroom geschilderde eindlaag voor het - voordien natuurstenen - geheel is ongeweten.

<noot 1> Bij de behandeling van het geheel in 2014 werd een bijgemaakt engelkopje aangebracht.

<noot 2> Vroeger toegeschreven aan Pieter (I) Verbruggen (1615-1686). Zie Baisier (2002) die zich baseert op Jacob Van der Sanden’s, ‘Oud Konst-Tooneel’ voor de nieuwe toeschrijving.

Archief en literatuur:

Archief: Hs1491, [f° 12v°]
Iconografie: Delehaye en Sluyts, ‘Explosie van een huis op de hoek van de Meir en de Twaalfmaandenstraat, Antwerpen, 2 november 1857’, zoutdruk, 22,7 × 30 cm. FotoMuseum provincie Antwerpen, P/1992/253; SAA: ICO 45/ 065 (Gewassen potloodtekening, J. Jelgerhuis, juni 1816); SAA, MA 955/1 (1872), bouwaanvraag met schetsmatige afbeelding
Literatuur: Thyssen 1902, p. 261-264; Thyssen 1922, p. 198-200; Schepens 1981, p. 36, 177-179; Madonna 2002, p. 114-115 (= Baisier 2002: 114-115), 153; Madonna 2010, p. 131, 133
Nieuwsbrief Vrienden van de Antwerpse Madonna's: pdfnr. 21 (2014), p. 7, 8, 28
Referentie: vkb1.0102

> Zie: Laurentius Gillis

Hieronder: de demontage op 13 november 2013. Nooit eerder zichtbaar was de vlakke (maar uitgeholde) rugzijde:
evenmin de algen- en korstmossengroei op het haar en de vogeluitwerpselen in de nek van Maria

en het beeld voor de restauratie (2007 en 2011)