Onze-Lieve-Vrouw, Moeder van Smarten - Lange Winkelstraat 32
Beeldhouwer onbekend en Goemans (console en herstelling beeld in 1859), natuursteen, polychroom geschilderd
In een nis met onderaan een console versierd met twee gevleugelde engelenhoofdjes, staat een beeld van Maria als 'Moeder van Smarten'. Deze compositie werd hier in 1859 aan de toenmalige gevel aangebracht. Het Mariabeeld was enkele jaren ervoor gevonden bij graafwerken in de buurt, het werd door beeldhouwer Goemans vervolledigd met een nieuwe engelenconsole (prijs 80 frank). De Moeder van Smarten zou oorspronkelijk naast de wijkpomp hebben gestaan.
Bij de sloop van het negentiende-eeuwse pand in 2004, ontstond de gelegenheid de sculptuur grondig te behandelen vooraleer ze zou worden herplaatst in de nieuwbouw (december 2005). Restaurator Jeroen Boel behandelde bewust beide elementen als historisch verschillend. Zo kreeg enkel Onze-Lieve-Vrouw een polychrome afwerking, de console bleef wit.
Op een foto uit 1942 is de nis nog voorzien van de zinnebeeldige duif van de Heilige Geest in een stralenkrans, een element dat al jarenlang verdwenen was. Deze werd bij de herplaatsing niet hermaakt.
De vermelding bij Thyssen als zou het om een 'Onze-Lieve-Vrouw van Zeven Weeën' gaan (Thyssen 1902) later gecorrigeerd door 'eene beeltenis der Bedrukte Moeder, met een zwaard door het hart' (Thyssen 1922) brengt verwarring. Wat niet betekent dat deze auteur foutief rapporteerde, misschien is op een bepaald moment de sculptuur wel goedmenend aangevuld geweest met zo'n zwaard. Deze toevoeging kan in verband worden gebracht met de in de Sint-Jacobskerk gevestigde broederschap van de Bedrukte Moeder'. <noot 1>
<noot 1> Hoe dan ook, niet enkel in Sint-Jacobsparochie bestond er vroeger een broederschap van de 'Bedrukte Moeder' (1673-1674) wat Thyssen als verband opgeeft. De uitstralng van de laat-middeleeuwse devotie (1515) voor 'Onze-Lieve-Vrouw van Zeven Weeën', devotie die uitging van het opgeheven minderbroedersklooster (minderbroeders-franciscanen, Mutsaardstraat), kan evenmin over ‘t hoofd worden gezien.
Een broederschap hierrond kreeg in 1624 pauselijke toestemming, de oprichting zelf dateerde van 1637. Deze devotie werd in het begin van de 19de eeuw hersticht in Sint-Carolus Borromeuskerk.
Belangrijk is dat een vijftal oude gevelbeelden met de 'betiteling' Zeven Weeën allemaal te vinden zijn (of waren) met als centrum Mutsaardstraat en nergens anders in Antwerpen voorkwamen.
Nog bestaand zijn: Kaasbrug 8 en Lange Winkelstraat 32.
Verdwenen: Lange Noordstraat, hoek Mutsaardstraat; Toog (Sint-Eligiusgodshuis; overgebracht naar Sint-Jacobskerk en daar in de jaren 1980 bij een ongeval onopzettelijk vernield); Keizerstraat 53, hoek Koningstraat (KIK, B29969; pand gesloopt).
De 'Onze-Lieve-Vrouw van Zeven Weeën' van de Keizerstraat 10 (Rockoxhuis) is een historiserend beeld uit 1921 en wordt hier niet meegeteld.
Archief: Hs1491, [f° 4v°] (“Dees beeld werd in 1859 eerst geplaatst”)
Iconografie: KIK, B29976
Literatuur: Thyssen 1902, p. 274; Thyssen 1922, p. 209; Bouwen 3nb 1979, p. 277; Schepens 1981, p. 28; Madonna 2002, p. 157; Madonna 2010, p. 147
Nieuwsbrief Vrienden van de Antwerpse Madonna's: pdfnr. 6, (2005) 1, p. 16; pdfnr. 7, (2005) 2, p. 10; pdfnr. 8, (2006) 1, p. 6-7
Referentie: vkb1.0096
Hierboven:de console in 2010
Hieronder, de situatie in 2002, voor de verbouwing van 2004
