Onze-Lieve-Vrouw, Moeder van Smarten - Lange Winkelstraat 32
Beeldhouwer onbekend en Goemans (console en herstelling beeld in 1859), natuursteen, polychroom geschilderd
Beschrijving van het beeld:
In een nis met onderaan een console versierd met twee gevleugelde engelenhoofdjes, staat een beeld van Maria als 'Moeder van Smarten'.
Restauratie in 2024
Het beeld, dat volledig verbleekt en zwaar beschadigd was, had dringend een nieuwe restauratie nodig. Deze restauratie is uitgevoerd door Geneviève Hardy. De verflagen van het beeld zijn zorgvuldig opgeschuurd en alle oneffenheden, barsten en putten zijn nauwkeurig opgevuld. Om het beeld stevig te bevestigen, zijn nieuwe doken vervaardigd. Vervolgens is het beeld opnieuw geverfd, waarbij de kleuren van de laatste restauratie zo nauwkeurig mogelijk zijn gereproduceerd. De lantaarn wordt gedemonteerd en in het atelier opnieuw geschilderd.
Restauratie en herplaatsing in 2004-2005:
Bij de sloop van het negentiende-eeuwse pand in 2004 werd sculptuur grondig gerestaureerd alvorens ze, in december 2005, herplaatst werd in de nieuwbouw. Restaurator Jeroen Boel behandelde bewust beide elementen van de sculptuur als historisch verschillend. Zo kreeg enkel Onze-Lieve-Vrouw een polychrome afwerking, terwijl de console wit bleef. Op een foto uit 1942 is de nis nog voorzien van de zinnebeeldige duif van de Heilige Geest in een stralenkrans, een element dat al jarenlang verdwenen was. Deze werd bij de herplaatsing niet hermaakt.
Situatie in 1859:
Deze compositie werd hier in 1859 aan de toenmalige gevel van het pand aangebracht. Het Mariabeeld was enkele jaren ervoor gevonden bij graafwerken in de buurt. Beeldhouwer Goemans vervolledigde het beeld met een nieuwe engelenconsole voor de prijs 80 frank. De Moeder van Smarten zou oorspronkelijk naast de wijkpomp hebben gestaan.
Onze-Lieve-Vrouw van Zeven Weeën of Bedrukte Moeder
Thyssen vermeldde in 1902 dat het beeld een 'Onze-Lieve-Vrouw van Zeven Weeën' zou zijn, maar corrigeerde dit in 1922 naar 'een beeltenis der Bedrukte Moeder, met een zwaard door het hart'. Dit betekent niet noodzakelijk dat Thyssen aanvankelijk een fout maakte. Mogelijk is de sculptuur later aangevuld met een zwaard, wat verband kan houden met de broederschap van de Bedrukte Moeder in de Sint-Jacobskerk.
Er bestond echter niet alleen in de Sint-Jacobsparochie een broederschap van de 'Bedrukte Moeder' (1673-1674), zoals Thyssen vermeldt. De laat-middeleeuwse devotie voor 'Onze-Lieve-Vrouw van Zeven Weeën', die uitging van het voormalige minderbroedersklooster (minderbroeders-franciscanen, Mutsaardstraat), is eveneens belangrijk. Deze broederschap kreeg in 1624 pauselijke toestemming en werd in 1637 opgericht, en de devotie werd in de vroege 19e eeuw hersteld in de Sint-Carolus Borromeuskerk.
Opvallend is dat een vijftal oude gevelbeelden met de benaming 'Zeven Weeën' zich allemaal in of rond de Mutsaardstraat bevonden, en nergens anders in Antwerpen voorkwamen. Nog bestaand zijn Kaasbrug 8 en Lange Winkelstraat 32. Verdwenen zijn Lange Noordstraat, hoek Mutsaardstraat; Toog (Sint-Eligiusgodshuis; overgebracht naar Sint-Jacobskerk en daar in de jaren 1980 bij een ongeval onopzettelijk vernield); Keizerstraat 53, hoek Koningstraat (KIK, B29969; pand gesloopt). De 'Onze-Lieve-Vrouw van Zeven Weeën' van de Keizerstraat 10 (Rockoxhuis) is een historiserend beeld uit 1921 en wordt hier niet meegeteld.
Archief: Hs1491, [f° 4v°] (“Dees beeld werd in 1859 eerst geplaatst”)
Iconografie: KIK, B29976
Literatuur: Thyssen 1902, p. 274; Thyssen 1922, p. 209; Bouwen 3nb 1979, p. 277; Schepens 1981, p. 28; Madonna 2002, p. 157; Madonna 2010, p. 147
Nieuwsbrief Vrienden van de Antwerpse Madonna's: pdfnr. 6, (2005) 1, p. 16; pdfnr. 7, (2005) 2, p. 10; pdfnr. 8, (2006) 1, p. 6-7
Referentie: vkb1.0096
