Onze-Lieve-Vrouw Onbevlekt Ontvangen (‘Onze-Lieve-Vrouw van de Broodjeskapel’) - Keizerstraat 73, Prinsesstraat
Beeldhouwer onbekend (toegeschreven aan Walter Pompe), vóór 1730, terracotta en hout, geschilderd — Beschermd monument 10 juli 1984
Beschrijving van het beeld:
De betekenis van Maria moet worden gezien in het licht van de strijd tussen God, afgebeeld als de stralenkrans met wolkjes bovenaan met in het midden de driehoek met het alziende oog, en het kwaad, de slang onderaan. Maria is de uitverkorene om mee te werken in Gods plan om de wereld te bevrijden uit de macht van het kwaad. De hele houding van Maria drukt uit hoezeer zij open staat voor wat God van haar verlangt. Geknield, de ogen neergeslagen, de rechterhand open neerwaarts en de linkerhand op de borst, gaat zij nederig in op haar uitverkiezing. Het hemelse geluk zal haar beloning zijn, verzinnebeeld door de beide engeltjes die zweven op haar schouderhoogte. Oorspronkelijk bood het ene haar de scepter (of een lelie?) aan, het andere de kroon. Op de wereldbol hangt een – nu onbeschreven – banderol. De gedrapeerde troonhemel verleent dit pronkstuk eerder monumentaliteit dan bescherming. De dubbelarmige lichtarm is bedoeld voor een monumentale lantaarn, die verdwenen is.
Status in 2023 na restauratie:
Status in 2012-2013:
Restauratie 2023:
Na de gedeeltelijke restauratie in 2009 vertoonde het beeld terug tekenen van slijtage van de verf en was er schade aan de baldakijn. In april 2023 startte Geneviève Hardy de restauratiewerken. Zij voorzag het Mariabeeld van een nieuwe beschermingslaag. De engeltjes, die van hout zijn, werden afgenomen. In haar atelier vulden ze de spleten en barstjes op en werkte ze ze vervolgens af met een beschermingslaag. Verder werd een ontbrekende draperie opnieuw in klei geboetseerd en gemouleerd in polyester met glasvezelwapening. In de bestaande zinken dakgoten werden 2 nieuwe dakgoten, eveneens in zink, aangebracht. Ze zijn 25 cm langer zodat de afloop van het regenwater verder buiten de beeldengroep komt te liggen, wat een betere bescherming van het beeld zal bieden.
Restauratie 2009-2010:
Eind april/begin mei 2009 begon restauratrice Geneviève Hardy met de afname van het beeld en haar onderdelen voor de restauratie van de sculptuur in haar atelier. Hierbij kwam een (neogotisch) geschilderd gevelveld tevoorschijn, dat ten minste fragmentair bewaard bleek (zie foto's hieronder). Het terracottabeeld is opgebouwd uit twee delen (scheiding ter hoogte van liesstreek) en de linkerhand is aangezet in hout. De engelen zijn houtsculpturen. Opmerkelijk was de nu goed zichtbare (platliggende) maansikkel met een anekdotisch gezicht als een 'Janneke maan'. De behandeling was eind juli 2010 voltooid.
Verplaatsing in 1891:
Toen in 1891 de zgn. Broodjeskapel alias Sint-Jacobskapel op de hoek van de Keizerstraat en de Prinsesstraat gesloopt werd, kwam de beeldengroep op het hoekhuis ertegenover terecht. Er bestaat een historische foto uit 1860 door Edmond Fierlants (1819-1869) van de originele situatie. Anderzijds bezit het Antwerpse Stadsarchief de aanvraag voor de verplaatsing. Architect en buurtbewoner Henri Blomme (1845-1923) was op 30 mei 1891 woordvoerder voor de omwonenden.
Iconografie: Fierlants 1860 (EHC, K 11889, ‘Monuments Religieux’, 5, “De Broodjeskapel”), zie ook: Goethem 1999, p. 355 (FE119), 157 (afb. 77); KIK, B029981 (1942)
Archief: SAA, 1891 # 711 (Bouwaanvraag 30-05-1891); Hs1491, [f° 6r°]
Literatuur: Thyssen 1902, p. 259; Thyssen 1922, p. 197; Bouwen 3nb 1979, p. 150-151; Schepens 1981, p. 69, 168-169; Madonna 2002, p. 149; Madonna 2010, p. 101, 103
Aanvullende literatuur: Amand De Lattin, "Nachtverblijven in vroeger eeuwen: Het St. Jacobsgasthuis - De Brooikenskapel", 'Evoluties van het Antwerpsche stadsbeeld. Geschiedkundige kronijken', 2, Antwerpen, 1941, p. 126-131
Nieuwsbrief Vrienden van de Antwerpse Madonna's: pdfnr. 2, (2003) 1, p. 6; idem, pdfnr. 18 (2011) 2, p. 5-7
Referentie: vkb1.0065
