Onze-Lieve-Vrouw met Kind - Prekersstraat 57
Beeldhouwer onbekend, 19de eeuw (?), terracotta
Nog in 1955 wordt dit terracottabeeld vermeld als staand bovenop de pijler van de vroegere wijkpomp aan het nr. 57 in de Prekersstraat. Tussen pijler en beeld bevond zich een terracottaconsole met vier evangelistensymbolen. <noot 1> In de late 19de eeuw wordt de Madonna beschreven met zuil, console, luifel en twee engelen bovenaan het beeld. Oorspronkelijk hield Maria een lelie in haar rechterhand, symbool voor haar zuiverheid, en droeg ze als heiligensymbool een nimbus (aureool) achter het hoofd.
Het Kind dat Maria op de linkerarm draagt, heeft de rijksappel in zijn rechterhand zodat hij met de linkerhand de zegen gemakkelijker naar de voorbijgangers beneden kan richten. De blik van Maria volgt dit gebaar. Het Kind is naakt, de moeder des te meer aangekleed: de mantel is immers over haar hoofddoek heen geslagen.
Bij de nieuwbouw van het pand, omstreeks de jaren 1960, werden zowel Madonna als console heraangebracht en werd ook een sobere golvende luifel geplaatst. De pompzuil verdween toen uit het straatbeeld. Van engelen was al lang geen sprake meer en ook de lelie en nimbus kennen we enkel van een beschrijving uit 1922.
Een recente restauratie (2002-2004) van beeld en console gebeurde door studenten van de Antwerpse Academie (Artesis Hogeschool Antwerpen, opleiding C/R, studio Steen). Bij de oplevering van het werk in 2004 werd beslist om alleen de Madonna terug te plaatsen. De fragiele en sterk beschadigde barokke console werd plastisch hersteld, hij zal voortaan museaal bewaard worden in de Sint-Andrieskerk, maar wacht nog op een gepaste opstelling.
Foto's boven en hiernaast: WS, 15/09/2015 — Bij een herbehandeling van de Madonna in augustus 2015 werd de verdwenen lelie in Maria's rechterhand ten onrechte vervangen door een vergulde scepter. Ook het kruisje in top van de rijksappel werd nu verguld.
<noot 1> De console bestaat uit een wereldbol in een wolkendek waarop gevleugelde zinnebeelden van de vier evangelisten realistisch en rondplastisch zijn geboetseerd.
Kloksgewijs van linksonder vertrekkend zijn dat: Lucas (rund), Johannes (arend), Mattheus (engel) en Marcus (leeuw).
Dezelfde dispositie treffen we ook aan bij een console uit 1680 op het Onze-Lieve-Vrouwe-altaar in de Antwerpse Kathedraal. Deze witmarmeren sculptuur, een werk van Pieter (I) Verbruggen of Artus (II) Quellinus, kende veel navolging (zie: Grieten 1996, p. 471-473, inv. 1033). Het stuk van de Prekersstraat kan in essentie gebaseerd zijn op het kathedraalvoorbeeld, maar is wel een persoonlijk werk met duidelijke kwaliteit. Stilistisch hoort dit werk niet bij het erboven geplaatste beeld.
De uit een jongere periode stammende Madonna werd vermoedelijk ooit op een bestaande console geplaatst. - Een sterk verschillend voorbeeld van zo’n console tref je aan bij de Madonna van de hoek Jeruzalemstraat en Lange Koepoortstraat 58.
Hieronder: de console na behandeling, nu in depot bij Voor Kruis en Beeld
Hieronder: foto's tijdens de c/r-behandeling in 2003-2003. De witgekleurde delen op de console zijn aanvullingen
Archief: Hs1491, [f° 16v° en 17r°]
Literatuur: Thyssen 1902, p. 232; Thyssen 1922, p. 226; Lattin 1955, p. 457; Schepens 1981, p. 139; Madonna 2002, p. 165; Madonna 2010, p. xx
Nieuwsbrief Vrienden van de Antwerpse Madonna's: nr. 1, (2002) 2, p. 10; nr. 2, (2003) 1, p. 11, 16; nr. 6, (2005) 1, p. 1, 6, 12
Referentie: vkb1.0126
