H. Rochus - Hoornstraat 13, Lansstraat
gebroeders Goemans, 1866, natuursteen (polychroom geschilderd) — Beschermd monument 10 juli 1984
De heilige Rochus werd aangeroepen tegen de pest, de cholera en andere epidemische ziekten die vroeger geregeld veel slachtoffers maakten onder de bevolking. Als jongeling verkoopt Rochus al zijn goederen, schenkt het geld aan de armen en vertrekt als pelgrim naar Rome. Hij komt langs verschillende plaatsen waar de pest woedt en verzorgt de zieken. In Piacenza wordt hij zelf door de ziekte aangetast. Hij trekt zich terug en wordt verpleegd door een engel, maar ook door een hond, die hem trouw elke dag brood brengt en zijn wonden likt. Daarom wordt hij uitgebeeld als pelgrim (met staf en op de mantel gespelde sint-jakobsschelpen) vergezeld van een engel, terwijl hij zijn wonden toont; naast hem zit een hond met een brood in de mond. De engel komt voornamelijk bij de oudere voorstellingen voor, in de 19de eeuw nog amper.
De sculptuur werd vervaardigd door de gebroeders Goemans en in het cholerajaar 1866 geplaatst op de hoek van de (Lange) Noordstraat en Hoornstraat. Bij de verbouwing van dat pand in 1900 werd het niet op de nieuwe gevel herplaatst. Het verhuisde toen naar de huidige locatie, hoek Hoornstraat en Lansstraat, d.i. schuin ertegenover.
De polychromie is niet origineel. Een foto genomen vóór de twintigste-eeuwse restauratie-ingrepen aan het pand toont nog een monochrome sculptuur aan een gepleisterde gevel. Toen was ook een decoratieve lantaarn aanwezig.
Andere beelden van de H. Rochus zijn te vinden aan de
Jozef de Hasquestraat, Varkensmarkt 1
Kloosterstraat 159, Willem Lepelstraat
- Iconografie: KIK, B79152, B88062; SAA, FOTO-OF 05929 (SA056067; 09-02-1972)
- Archief: Hs1491, [f° 5r°]
- Literatuur: Thyssen 1902, p. 291; Thyssen 1922, p. 247-248; Bouwen 3nb 1979, p. 93-94; Madonna 2010, p. 73, 75
- Referentie: vkb1.0505
Teksten:
- Noordstraat. Staand beeld van Rochus door de gebroeders Goemans, vervaardigt in 1866. [Hs1491, f° 5 r°].
- Sint-Antoniusparochie (bestaande beelden)
Noord- (lange) en Kroonstraat. - 373. H. Rochus:
"Op 26 Augustus (1866) ten 3 ure, is er op het hoekhuis van M. Reynen, Noord- en Hoornstraat, een in steen door de heeren gebroeders Goemans vervaardigd beeld van den H. Rochus ingehuldigd geworden. Het beeld, vroeger op den hoek gestaan hebbende, werd in 1566 door beeldstormers vernield." (1)
Het nieuw beeld werd gewijd door den Z. Eerw. Heer Cras, toenmalig pastoor van St Antonius.
In 1900 werd het hoekhuis afgebroken en het schoone beeld van den H. Rochus verdween; gelukkig dat het weldra zijnen eerepost hervatte, op den hoek der Hoorn- en Kroonstraat.
(1) 'Vlaamsche School', 1886, bl. 38. [Thyssen 1902, p. 300] - Sint-Antoniusparochie (bestaande beelden)
Hoorn- en Lansstraat (Kroonstraat). - 339. H. Rochus.
Op 20 Oogst 1866, te 3 uur, werd er op het huis van den heer Reynen, hoek Noord- en Hoornstraat, een steenen beeld van den H. Rochus, door de heeren gebroeders Goemans vervaardigd, ingehuldigd. Een dergelijk beeld, dat vroeger op dien hoek stond, werd in 1566 door beeldstormers vernield. (1)
Het nieuw beeld werd gewijd door den Zeer Eerw. Heer Cras, toenmalig pastoor van St-Antonius.
In 1900 werd het hoekhuis afgebroken en het schoone beeld van den H. Rochus verdween; gelukkig dat het weldra zijnen eerepost hervatte, op den hoek der Hoorn- en Lansstraat.
(1) 'Vlaamsche School', 1886, bl. 38. [Thyssen 1922, p. 247-248]