Onze-Lieve-Vrouw met Kind - Lange Nieuwstraat 5 (Sint-Nicolaasplaats)

Beeldhouwer onbekend, in of voor 1781 (?), terracotta, geschilderd — Beschermd monument 28 november 1985

Op het pleintje van dit vroegere godshuis, bestemd voor de arme en zieke leden van het ambacht van de meerseniers, hangt een fraai madonnabeeld. Ze werd eertijds 'O.-L.-Vrouw van de Plaats' genoemd om haar te onderscheiden van de (nu verdwenen) 'O.-L.-Vrouw boven de Kapeldeur' aan de straatzijde. Het genootschap dat instond voor de hier behandelde Madonna wordt vermeld in 1781; meer historische gegevens erover ontbreken.

Maria, met hoofddoek, ondersteunt het zittende, naakte Kind met de linkerarm en toont het fier aan de bezoekers. Jezus laat de rijksappel op zijn rechterknie rusten en zoekt met zijn rechterhand steun tegen moeders borst. Maria en Jezus kijken elk in een andere richting naar de voorbijgangers. Beiden dragen een vergulde metalen kroon.

Het beeld rust op een gedecoreerde console met ovalen cartouche (zonder opschrift) <noot 1> en staat in een iets verdiepte rondboognis binnen een grotere omlijsting. In natuursteenkleur geschilderd contrasteren beeld en console mooi met de oranjerood geschilderde lijst. Zowel lijst als console zijn met festoenen versierd en passen qua vormgeving in een achttiende-eeuws idioom.

Het nieuwe driehoekige houten afdak is eenvoudig gedecoreerd. Aan de eveneens vernieuwde gekrulde smeedijzeren lichtarm hangt een hedendaagse cilindervormige lantaarn met kegeldakje. De opknapping gebeurde in 1998-1999, OCMW-restauratrice Sonja Pedersen behandelde toen het beeld.

* <noot 1> De console bevat onderaan een bundeling van allegorische voorwerpen waarvan de symboliek in relatie met het beeld onduidelijk is. Herkenbaar zijn een dolk, een palmtak en een lauwerkrans die met een strik worden samengebonden. Er is nog een vierde voorwerp verstrengeld, is dit een balansarm?

Archief en literatuur:

• Archief: Hs1491, [f° 9r°]; Inv. Maagdenhuismuseum A.399
• Iconografie: Amand de Lattin, 'Evoluties van het Antwerpsche stadsbeeld. Geschiedkundige kronijken', 2, Antwerpen, 1941, p. 11; KIK, B29957 (1942)
• Literatuur: Thyssen 1902, p. 335; Thyssen 1922, p. 280; Bouwen 3nb 1979, p. 246; Schepens 1981, p. 88; Madonna 2002, p. 170; Madonna 2010, p. 135, 137
  Aanvullende literatuur: Bart Goovaerts en Piet Schepens, 'Antwerpse steegjes en godshuizen', Antwerpen, 1981, p. 100
• Nieuwsbrief Vrienden van de Antwerpse Madonna's: nr. 17 [10 (2011), 1]: 10-11; nr. 18 [10 (2011), 2]: 22
• Referentie: vkb1.0241

Zie ook het beeld van de H. Nicolaas op deze binnenkoer en de reliëfs aan het portaal van de kapel

De kronen van moeder en kind verdwenen in het voorjaar van 2015.