Onze-Lieve-Vrouw met Kind - Leeuwenstraat, Reyndersstraat 26-28

18de eeuw — Beschermd monument 2 september 1976

Een beeld van de Moeder Gods dateert hier al van in 1707. Het toen geplaatste beeld werd door het buurtgenootschap 'van de Rijenhoek' onderhouden. Of het om de huidige sculptuur gaat is ongeweten.

Onze-Lieve-Vrouw staat op een vergulde maansikkel en vertrapt de slang die zich met een appel in zijn muil rond de wereldbol slingert. Maria draagt het Kind op de rechterarm en ondersteunt met de linkerhand zijn voetje. Jezus houdt de rijksappel vast, Maria een scepter. Beiden dragen een vergulde kroon; die van Jezus heeft een kruisje in de top. Het Kind, dat zich met de linkerhand aan de schouder van zijn moeder vasthoudt, lijkt te kijken naar de rijksappel, terwijl zijn moeder liefdevol naar hem kijkt. Boven hen vliegt ten teken van Gods uitverkiezing de duif van de Heilige Geest.
Vele details zijn verguld, zoals Maria's mantelspeld, armbanden en sandalen.
Het veelhoekige baldakijn telt vijftien vergulde kwasten en negen sterren op het lambrekijn en heeft in de top een rijksappel. De console is bovenaan bedekt met decoratieve wolkjes en draagt vooraan een medaillon met daarin een Mariamonogram (RM R), ook de lantaarn wordt bekroond door een dergelijk verguld monogram.

Sander Peters restaureerde deze Madonna in 1994 in opdracht van de Stad Antwerpen. De onherstelbare zinken luifel werd een jaar nadien door een kopie in polyester vervangen.

Het pand werd in april 2011 gesloopt. De afgenomen Madonna kreeg inmiddels een nieuwe conservatiebehandeling en de gipsen wereldbolconsole werd in duurzame kunststof hermaakt. Eind 2015 kon de herplaatsing op de nieuwbouw doorgaan. Het beeldhouwwerk werd aan de gevel aangebracht op 24 november; de afwerking gebeurde op 8 december erna (aanbrengen baldakijn, duif van H. Geest, consolemantel, lantaarn, kronen en scepter). Op 18 september 2016 werd het door EH Rudi Mannaerts ingezegend.

Hieronder: de afname van het beeldbouwwerk aan de Reyndersstraat op 19 april 2011 - Foto WS

Archief en literatuur:

Archief: Hs1491, [f° 16r°]
Iconografie: Bouwen 3na 1976, pl. IX (na p. 296); Schepens 1981, p. 154
Literatuur: Thyssen 1902, p. 196, 198; Thyssen 1922, p. 166-167; Bouwen 3na 1976, p. 300; Schepens 1981, p. 36, 153, 155; Madonna 2002, p. 40, 157; Madonna 2010, p. 147, 149
Nieuwsbrief Vrienden van de Antwerpse Madonna's: pdfnr. 17 (2011, 1), p. 1, 2, 20; idem pdfnr. 18 (2011, 2), p. 1, 2, 20; idem pdfnr. 20 (2013), p. 11
Referentie: vkb1.0129

Teksten:

• Leeuwen straat. Een schoon O.L.Vrouwen beeld met schoonen troon en effen voetstuk. Puik beeld door Pompe Eng_t. [Hs1491, 16r°].

• Onze-Lieve-Vrouweparochie (bestaande beelden) « Leeuwen- en Reyndersstraat. – 70. O. L. Vrouw: Op den hoek dezer straten, vroeger genaamd : Rijenhoek, werd geplaatst in 1707 een beeld der H. Moeder Gods. Ter  gelegenheid der Schoone  Berechting plaatste men jaarlijks een altaar onder 't beeld, gelijk de rekeningen van lijnwaad, strooisel en stellen van 't altaar bewijzen.
  In 1790 deden de geburen een nieuw altaar maken, dat zij gezamentlijk betaalden met alle weken eenen stuiver te geven. Merkweerdig is het, dat de rekeningen voortgezet worden in het register, tijdens de Fransche omwenteling; dit doet vermoeden, dat het beeld alsdan niet zou weggedaan, ofwel in eene geslotene plaats zou vereerd geweest zijn.
  Het altaar waarop eene, schilderij hing, werd met al zijne, toebehoorten, openbaar op de Vrijdagmarkt verkocht, voor 35 gulden, in 1807. Met het jubelféest van 1864, betaalde het genootschap van den Rijenhoek een aandeel van 15 franken voor het maken van de twee vanen, voor de O. L. Vrouwkapel der hoofdkerk bestemd.
  Ten jare 1871 zamelde men in de som van 77 franken voor de versiering van het Mariabeeld, tijdens de drijdaagsche plechtigheid (16, 17, 18 Juni) ter gelegenheid van het 25ste regeeringsjaar van Pius IX gevierd. [Thyssen 1902, p. 196, 198].

• Onze-Lieve-Vrouweparochie (bestaande beelden) « Leeuwen- en Reyndersstraat. - 80. O. L. Vrouw. - Op den hoek dezer straten, vroeger genaamd: 'Rijenhoek', werd geplaatst in 1707 een beeld, dat de H. Maagd voorstelt, in staande houding, het goddelijk Kindje liefdevol aanschouwend op den rechter arm. Buiten gewoonte, is het de kleine Jezus, die den schepter draagt.
  Ter gelegenheid der Schoone Berechting plaatste men jaarlijks een altaar onder het beeld, zoo de tekeningen van lijnwaad, strooisel en timmerwerk bewijzen.
  In 1790 deden de geburen een nieuw altaar maken, dat zij gezamenlijk betaalden met alle weken eenen stuiver te geven. Zeventien jaar later werd het verkocht met de schilderij, die er bij behoorde, voor 35 gulden, op de Vrijdagmarkt. Merkwaardig is het, dat de rekeningen voortgezet worden in het register, tijdens de Fransche Omwenteling; dit doet vermoeden dat het beeld alsdan niet zou weggedaan, ofwel in eene geslotene plaats zou vereerd geweest zijn. Met het jubelfeest van 1864, betaalde het genootschap van den Rijenhoek een aandeel van 15 frank voor het maken van de twee vanen, voor de O. L. Vrouwkapel der hoofdkerk bestemd.
  Ten jare 1871 zamelde men in de som van 77 frank voor de versiering van het Mariabeeld, tijdens de driedaagsche plechtigheid (16, 17, 18 Juni) ter gelegenheid van het 25ste regeeringsjaar van Z. H. Pius IX, van zaliger gedachtenis, gevierd. [Thyssen 1922, p. 166-167]

• In de 19de eeuw telt Antwerpen heel wat gebuurten, die Mariabeelden onderhouden. De voornaamste zijn die van de Reyenhoek (hoek Reyndersstraat en Leeuwenstraat), [...]. [Schepens 1981, p. 36].
• EEN OPEN VRAAG
  Op de hoek van de Leeuwenstraat 26-28 en de Reyndersstraat staat Onze Lieve Vrouw van de Rijenhoek. Het barokke beeld werd er in 1707 geplaatst en is geklasseerd krachtens K.B. van 2 september 1976.
  Onze Lieve Vrouw vertrapt de slang, die zich met een appel in de muil rond de wereldbol slingert.
  Ze draagt het kind op de rechterarm. Jezus houdt niet alleen een mini-wereldbol, maar ook - wat uitzonderlijk is - een skepter in de hand. Boven Maria de zinnebeeldige duif. Ook hier zware kwasten aan de baldakijn, die net als het beeld zelf dringend aan een grondige schoonmaak toe is. Alleen de sierlijke lichtarm en mooie lantaarn lijken in gave staat.
  Het burengenootschap van de Rijenhoek verzorgde destijds het beeld en plaatste er ter gelegenheid van de « schone berechting » jaarlijks een altaar onder. In 1790 deden de geburen een nieuw altaar maken, dat ze samen betaalden door elke week een stuiver opzij te leggen. Zeventien jaar later werd dit altaar op de Vrijdagmarkt verkocht voor 35 gulden, samen met het schilderij dat erbij hoorde.
  Een en ander valt op te maken uit het rekeningboek van de broederschap, waarin ook tijdens de Franse Omwenteling de boekhouding blijft doorlopen. Dat is op zijn minst zeer merkwaardig. Bleef dit beeld tijdens het Franse bewind staan? Of werd het verder door de buren vereerd in een besloten plaats? Het blijft een open vraag.
  Met het jubelfeest van 1864 (50 jaar herstel der beelden) betaalde het genootschap van de Rijenhoek een aandeel van 15 frank voor het maken van twee vaandels, bestemd voor de O.-L.-Vrouwekapel in de katedraal. In 1871 werd 77 frank rondgehaald voor de versiering van het beeld tijdens de driedaagse plechtigheid (16, 17 en 18 juni) naar aanleiding van het 25ste regeringsjaar van Z.H. Pius IX. [Schepens 1981, p. 153, 155]